Cmentarz przy ul. Goleniowskiej
| Cmentarz komunalny w Dąbiu | |||
| |||
| Nazwa niemiecka | Waldfriedhof | ||
| Osiedle | Dąbie | ||
| Adres | ul. Goleniowska 33 - 38 | ||
| Powierzchnia | ok. 10 ha | ||
| Wyznanie | pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki | ||
| Data powstania | 1922 r. | ||
| Stan obecny | czynny (pochówki tylko w grobach rodzinnych oraz urnowe) | ||
| Zobacz cmentarz na: | |||
|
Mapa Google. | ||
|
Google Street View. | ||
Cmentarz przy ul. Goleniowskiej – obecnie jeden z pięciu cmentarzy rzymsko-katolickich w Szczecinie, na którym dokonywane są pochówki (jedynie w grobowcach rodzinnych oraz urnowe). Dawniej cmentarz ewangelicki miasta Dąbie (niem. Altdamm), zwany Cmentarzem Leśnym (niem. Waldfriedhof)
Historia cmentarza
Wraz z zapełnianiem się cmentarza przy ul. Puckiej władze Dąbia już w 1914 r. wyznaczyły nowe miejsce pochówków na przedpolach miasta, przy ul. Goleniowskiej. Wytyczona działka o powierzchni 350 x 200 m. znajdowała się na obszarze kompleksu leśnego, stąd wzięła się potoczna nazwa cmentarza (Waldfriedhof – cmentarz leśny). Projektantem założenia cmentarnego był ówczesny dyrektor cmentarza Centralnego – Georg Hannig. Oficjalne otwarcie nowej nekropolii, której użytkowanie przewidziano na 120 lat, miało miejsce 20 stycznia 1922 r.
Chować miano tu zarówno ewangelików, jak i katolików. Cmentarz, założony na planie prostokąta, posiadał wiodącą od bramy głównej aleję cmentarną, na której końcu w 1938 r. wybudowano kaplicę. Był to modernistyczny budynek z czerwonej cegły, na planie prostokąta, z czterokolumnowym portykiem i czworoboczną sygnaturką (wieżyczką) zakończoną krzyżem. Pierwotnie wewnątrz kaplicy znajdować się miały organy pochodzące z fabryki znanej szczecińskiej rodziny organmistrzów Grünebergów. Ostatecznie, z powodu zbyt wygórowanej ceny nie dokonano ich zakupu, a w zamian umieszczono jedynie fisharmonię (wspomniane organy trafiły do kaplicy cmentarnej w Zdrojach). Wewnątrz znajdowały się również metalowe tablice z wyrytymi 251 nazwiskami poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców Dąbia. Pozostałości po zniszczonej kaplicy usunięto w latach 70 –tych lub 80 – tych XX w.
W czasie II wojny światowej na cmentarzu tym chowano polskich robotników przymusowych zesłanych do Szczecina. Po wojnie cmentarz przejęła polska administracja, przeznaczając go głównie dla polskich mieszkańców prawobrzeżnych dzielnic.
W pobliżu bramy głównej ustawiono pomnik „Poległym w Walkach o wyzwolenie Dąbia”, upamiętniający żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego poległych w 1945 r. Pomnik ma formę granitowej płyty, ustawionej na podmurówce, z ułożoną przed nią płytką ze znakiem krzyża greckiego o poszerzających się ramionach (jest to uproszczona forma Krzyża Virtuti Militari). Na płycie znajduje się inskrypcja:
WOJSKA POLSKIEGO
POLEGŁYM W WALKACH
O WYZWOLENIE DĄBIA
CHODOROWSKI JÓZEF
GRUBECKI JAN
KACZMAREK STANISŁAW
MALISZEWSKI BOLESŁAW
ROŻEN FRANCISZEK
SOCZYŃSKI JAN
SZYONEK MIKOŁAJ"
Od lat 80 – tych cmentarz zaczęto powiększać, od pierwotnych ok. 5, 40 ha, do ok. 10 ha. Ze względu na brak możliwości rozszerzenia cmentarza, na przełomie 2010/2011 r., w pobliżu bramy głównej, wybudowane zostało kolumbarium oraz kwatera urnowa z wpustami do ziemi, zamkniętymi ujednoliconymi nagrobkami.
Z przedwojennej infrastruktury cmentarnej zachował się fragment ceglanego muru oraz pojedyncze nagrobki, które zabierane są przez Zakład Usług Komunalnych do lapidarium Cmentarza Centralnego. Cmentarną zieleń stanowią rzędy i grupy drzew liściastych i iglastych oraz żywopłoty wokół niektórych kwater.
zachowany fragment muru cmentarnego
współczesna kwatera dziecięca
kolumbarium
Bibliografia
- Alicja Biranowska-Kurtz, Michał Rembas, Dąbie: prawobrzeże wielkiego Szczecina, Szczecin 2010
- Agata Freindorf, Funkcje estetyczno – kulturowe ewangelickich cmentarzy Szczecina do 1945 roku, Szczecin 2010 [praca magisterska obroniona w IHiSM US]
- Bogdan Frankiewicz, Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003
- Henryk Grecki, Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
