Cmentarz przykościelny przy ulicy Strzałowskiej

Cmentarz przykościelny przy ul. Strzałowskiej – pierwotnie ewangelicki cmentarz wsi Frauendorf, po wojnie cmentarz rzymskokatolicki, obecnie zamknięty.

Cmentarz przykościelny na Golęcinie
Osiedle	Golęcino
Adres	ul. Strzałowska 23, Pokoju
Powierzchnia	2,8 ha
Wyznanie	pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki
Data powstania	średniowiecze
Data zamknięcia	1980 r.
Stan obecny	nieczynny
Zobacz cmentarz na:
	Mapa Google.
	Google Street View.

Historia cmentarza

plan z 1847 r.

fragm. mapy z 1919 r.

fragm. mapy z 1938 r.

Cmentarz założony został prawdopodobnie już w XIII wieku wraz z budową pierwotnej bryły kościoła. W latach 40-stych XIX wieku postanowiono wybudować nową świątynię, która pomieścić miała większą liczbę wiernych. Podczas tej budowy część cmentarza została zlikwidowana. Kolejne zmiany nastąpiły w 1921 r., kiedy to w związku z rozwojem Golęcina i rozbudową Szpitala Okręgowego cmentarz powiększono w kierunku północno-wschodnim, wzdłuż ul. Pokoju, osiągając obecny rozmiar. W latach II wojny światowej pochowano tu kilkunastu jeńców francuskich zmarłych w pobliskim szpitalu oraz robotników przymusowych.

W 1946 r. w miejscu poniemieckiego cmentarza otworzono cmentarz komunalny, na którym zaczęto chować Polaków, tym samym usuwając systematycznie stare nagrobki. Ostatnie pochówki zostały wykonane w 1971 r. W związku z wysokim poziomem wód gruntowych decyzją Sanepidu zaprzestano chowania tu zmarłych, zamykając cmentarz w 1980 r.

pomnik poległych w I w.ś.

nagrobek rodziny Steinbrück

Z okresu przedwojennego ocalało niewiele nagrobków. W południowej części cmentarza zachował się pomnik poświęcony mieszkańcom osady poległym w I wojnie światowej. Jest on murowany z głazów narzutowych, zwieńczony kamiennym trójbocznym szczytem z wyrzeźbionym krzyżem żelaznym i datami: 1914 – 1918. W środkowej części pomnika umieszczona jest tablica z inskrypcją: ” Den gefallenen Helden zum Gedächtnis, die Gemeide Frauendorf” (Naszym poległym bohaterom, gmina Golęcino).

Przy głównej alei zachował się także grobowiec rodziny Steinbrück w formie obelisku otoczonego betonowymi słupkami między którymi znajdował się niegdyś łańcuch. Na nagrobku widnieje miecz z liśćmi dębu, symbolu nieśmiertelności. Pochowano tu: Siegfrieda (1882 – 1915) i Richarda (1891 – 1916), poległych w I wojnie światowej, kolejno pod Dunnaburgiem i Verdun. Spoczęli tu także Emil (1849 – 1933) i Helen (1859 – 1898) oraz Gerhard (1879 – 1905) i Harald (1913 – 1924). Na ścianach nagrobka wypisane są również imiona Rose (ur. 1889 r.) i Ilse (ur. 1889 r.), które jednak tu nie spoczęły.

Część wczesnopowojennych nagrobków polskich to powtórnie wykorzystane nagrobki poniemieckie, z których starto pierwotną inskrypcję zastępując ją polskimi napisami.

Zabytek

Obiekt wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków pod numerem 885 (decyzja DZ.5130.07.AR.2011 z dnia 13 maja 2011, nazwa na liście: cmentarz przykościelny).. Pod tym samym numerem zarejestrowany jest także Kościół Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Szczecinie

Bibliografia

• Agata Freindorf, Funkcje estetyczno – kulturowe ewangelickich cmentarzy Szczecina do 1945 roku, Szczecin 2010 [praca magisterska obroniona w IHiSM US]
• Bogdan Frankiewicz, Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003
• Henryk Grecki, Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
• Marek Łuczak, Szczecin Gocław, Golęcino, Szczecin 2011

Autor opracowania: Agata Freindorf