Czesław Schabowski

	Czesław Schabowski
	pisarz marynista, publicysta
Data urodzenia	22 listopada 1908
Miejsce urodzenia	Tarnobrzeg
Data śmierci	19 maja 1987
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz w Dąbiu przy ul. Goleniowskiej 33-38 (kw. RAO-1-14)

Czesław Schabowski (1908-1987) - pisarz marynista, publicysta

Życiorys

Czesław Schabowski urodził się 22 listopada 1908 roku w Tarnobrzegu w wielodzietnej rodzinie rzemieślniczej - jego ojciec był murarzem. Od najmłodszych lat zarabiał na własne utrzymanie przy pracach ziemnych i murarce. Był samoukiem. W latach 1939-1940 był działaczem kulturalno-oświatowym w Druskiennikach. W latach 1940-1941 pracował fizycznie na terenie ZSRR, m.in w kombinacie drzewnym pod Kirowobadem i w Magnitogorsku. Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 roku zastał go w Druskiennikach. Stamtąd przez Lublin i Kraków zbiegł do Czechosłowacji. Aresztowany przez gestapo w Pradze, w latach 1941-1945 przebywał w Sudetach, pracując przymusowo na rzecz III Rzeszy. Po zakończeniu wojny na krótko zamieszkał w Łodzi, a później w Jeleniej Górze.

Od 1956 roku aż do śmierci związany był ze Szczecinem. Pracował w różnych zawodach, m.in. jako rybak na Zalewie Szczecińskim i na Bałtyku.

Jako pisarz zadebiutował w 1945 roku opowiadaniem Pierwsza spowiedź, drukowanym na łamach tygodnika „Odrodzenie”. W swoich pierwszych książkach poruszał problemy, aktualne w powojennej Polsce – awans społeczny, walkę z analfabetyzmem, budzenie się świadomości społecznej klasy robotniczej. Jego późniejszą twórczość zdominowała tematyka poświęcona rybakom i morzu. Napisał też powieść i opowiadania poświęcone rodzinnemu Tarnobrzegowi. Krytyka podkreślała walory dokumentalne jego tekstów.

Jego opowiadania, reportaże, felietony publikowane były w prasie lokalnej oraz w czasopismach: „Odrodzenie”, „Wieś”, „Tygodnik Kulturalny”, „Życie Literackie”, „Przegląd Kulturalny”, „Trybuna Literacka”, „Ziemia i Morze”, „Nadodrze”, „Zielony Sztandar”. Krótkie formy literackie prezentowano także na antenie Polskiego Radia.

Od 1946 roku był członkiem Związku Literatów Polskich.

Zmarł 19 maja 1987 roku w Szczecinie. Został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Dąbie przy ul. Goleniowskiej 33-38 (kw. RAO-1-14).

Twórczość

Powieści

1947 – Tama – wyd. S.Jamiołkowski i T.J. Evert, Łódź
1952 – To sprawa syna – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa
1971 – Lisy morskie – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1972 – Nie ma ulicy Zielonej – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1978 – Archipelag urzeczonych – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1978 – Na wylotówce – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa
1981 – Zbój lasowski – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa

Opowiadania

1946 – Szarotki – Wydawnictwo Książka, Łódź
1963 – Pirat i Magdalenka – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1967 – Pierwsze doświadczenia - „Vineta. Rocznik kultury i sztuki” nr 3, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin
1967 – Wielka zatoka – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1990 – Mój przyjaciel goj – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa (wydane pośmiertnie)

Antologie

1958 – Szczecin literacki. Almanach – Związek Literatów Polskich, Szczecin
1962 – Dziedzictwo Gryfitów – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1964 – Młodzi. Antologia opowiadań o Ziemiach Odzyskanych – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1970 – Zachodem poszły dzieje
1977 – Szczecińskie reportaże

Artykuły w prasie (wybór)

1956 – Białe plamy (1), „Ziemia i Morze” 1956 nr 17, s. 2
1956 – Białe plamy (2), „Ziemia i Morze” 1956 nr 18, s. 2
1957 – Sprawy młodzieżowe Świadków Jehowy, „Ziemia i Morze” 1957 nr 5, s. 1-2
1957 – Lalki - lalki dla wszystkich, „Ziemia i Morze” 1957 nr 10, s. 8

Radio

1978 – Na wylotówce (opowiadanie) prem. 14 grudnia

Spotkania autorskie

1968 – „Pisarz na szczecińskim przymorzu” - Brama Królewska, Szczecin (18 grudnia)
1970 – „Autor – krytyk” (spotkanie poświęcone twórczości Czesława Schabowskiego) - Klub „13 Muz”, Szczecin (24 kwietnia)

Nagrody i wyróżnienia

1962 – wyróżnienie za zbiór opowiadań Pirat i Magdalenka w szczecińskim konkursie literackim
1963 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie
1966 – wyróżnienie (+ 5000 zł) za zbiór opowiadań Głogi i pokrzywy w konkursie zorganizowanym przez wydziały kultury Prezydiów WRN w Szczecinie i w Koszalinie oraz Szczeciński Oddział ZLP
1970 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za upowszechnianie kultury

O twórczości Czesława Schabowskiego

(...) Ale najważniejsze były motywy szczecińsko-morsko-przymorskie. Schabowski, rybak przybrzeżny i morski, opiewa kraj i ludzi – właśnie przybrzeżnych, kanałowych, zalewowych rybaków, ich życie, interesy, miłości.Tworzy swoista legendę szczecińskiego pobrzeża, rodzaj mitologii, moralizując przy tym od czasu do czasu. Dośc prościutkie to wszystko, choć autentyczne. dziwi czasem, że jego bohaterowie jednocześnie uprawiają miłość i wyciągają sieć. (...) Schabowski zawsze stara się o swoistą dziarskość, nie tylko przy okazji macania sandacza. Czasem zdarzają mu się przy tym barbaryzmy i kiksy językowe. Lepsze od powieści są opowiadania, układające się przy tym w naturalny cykl. Mniej marzycielski i nostalgiczny od Papugi, prezentuje wręcz dziennikarski konkret. No i jest to marynistyka tym szczególna, że zamiast statku opiewa łódkę. (Piotr Kuncewicz)

Bibliografia

Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon, PWN, Warszawa 1995
Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorka hasła Hanna Niedbał), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzne i bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego. Informator, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
Piotr Kuncewicz, Agonia i nadzieja t. IV Proza polska od 1956, Graf-Punkt, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1994
Szczecin literacki. Almanach (pod red. Ireneusza Gwidona Kamińskiego), Związek Literatów Polskich, Szczecin 1958

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz