Ireneusz Krzysztof Szmidt

Ireneusz Krzysztof Szmidt (ur. 1935) – poeta, animator ruchu studenckiego Szczecina, aktor, reżyser, autor tekstów, recenzent, krytyk literacki i teatralny

Życiorys

Ireneusz Krzysztof Szmidt urodził się 16 września 1935 roku w Zgierzu. W 1953 roku ukończył tamtejsze Gimnazjum i Liceum im. St. Staszica

W 1954 roku przyjechał do Szczecina. Studiował inżynierię lądową na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Szczecińskiej, a później polonistykę na UAM w Poznaniu. Podczas studiów na Politechnice założył pismo studentów i pracowników naukowych „Razem”, w którym opublikował swoje pierwsze wiersze. Był jednym z czołowych animatorów ruchu studenckiego Szczecina, współtwórcą teatrzyków (Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat”) i kabaretów, aktorem, reżyserem, autorem tekstów przedstawień. Współredagował „Biuletyn” wydawany przez RO ZSP. Był sekretarzem rady programowej przy Klubie Środowisk Twórczych „13 Muz” w Szczecinie. Od 1961 roku nauczał w Liceum Ekonomicznym nr 1 i w Liceum Medycznym.

Od 1991 roku mieszka i tworzy w Gorzowie. Oprócz działalności literackiej wspólnie z żoną prowadzi Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne „Arsenał”, w którym promuje młodych poetów. Ponadto prowadzi warsztaty literackie, słynne „Literackie wtorki”. Pełni funkcję sekretarza polsko-niemieckiego Stowarzyszenia Literackiego „Prom” i redaktora naczelnego rocznika literackiego „Prom” („Die Fähre”), ukazującego się w językach polskim i niemieckim.

W 1956 roku został członkiem Koła Młodych przy szczecińskim Oddziale Związku Literatów Polskich, a od 1965 roku jest członkiem ZLP. Przez kilka kadencji był członkiem Zarządu Oddziału w Szczecinie, jego sekretarzem, a także prezesem (1990-1993). Obecnie jest prezesem Zarządu Oddziału ZLP w Gorzowie. Honorowy członek Towarzystwa Kultury Teatralnej.

Żonaty z Krystyną Kamińską, dziennikarką i krytykiem teatralnym.

Twórczość literacka

Myśli koślawe I.K. Szmidta w październikowym numerze „Głosu Żaków” (Szczecin 1958)

Pierwsze próby poetyckie podjął jeszcze jako licealista, działając w Kole Młodych przy Związku Literatów Polskich w Łodzi. Liczne wiersze, opowiadania, reportaże, felietony, scenariusze, recenzje literackie, teatralne i plastyczne zamieszczał na łamach „Głosu Szczecińskiego”, „Spojrzeń”, „Morza i Ziemi”, „Czasu”, „Tygodnika Morskiego”, „Ziemi Gorzowskiej”, „Arsenału Gorzowskiego”, „Pegaza Lubuskiego”, „Promu” („Die Fähre”), „Odgłosów”, „Życia Literackiego”, „Kierunków”, „Sceny”, „Poezji”, „Słowa Powszechnego”, oraz w almanachach i antologiach. Niektóre spośród jego utworów były tłumaczone na języki: angielski, rosyjski, czeski i niemiecki.

Był założycielem i redaktorem naczelnym kilku czasopism o charakterze kulturalno-literackim, m.in. „Arsenału Gorzowskiego” (1994), „Pegaza Lubuskiego” (2003).

Tomiki poezji

Wiersz I.K. Szmidta Zdarzenie z księżycem w pażdziernikowym numerze „Głosu Żaków” (Szczecin 1959)

• 1961 – Kreska na twarzy - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• 1964 – Człowiek ziemia i morze - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
• 1966 – List z zimy - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
• 1999 – Spoza milczenia - WAG „Arsenał”, Gorzów
• 2005 – Ludzkie pojęcie
• 2010 – Grzeszne rzemiosło (wiersze miłosne z lat 1955-2009)

Almanachy i antologie

• 1958 – Szczecin literacki - Almanach - ZLP, Szczecin
• 1962 – Poeci pomorscy - Almanach t. I - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk
• 1964 – Poeci pomorscy - Almanach t. II - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk
• 1970 – Nazywanie ziemi - Ziemia szczecińska w poezji (pod red. Erazma Kuźmy) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• 1971 – Spojrzenia i refleksje
• 1972 – Pamięć
• 1974 – Almanach artystyczny - Obecność - Szczecin
• 1979 – Gaismas pilna pilsēta. Ščecinas antologija (antologia pisarzy i poetów szczecińskich w jęz. łotewskim) - Wydawnictwo „Liesma”, Ryga
• 1994 – Wiersze i poematy o Ziemi Szczecińskiej (oprac. Hanna Niedbał) - Książnica Szczecińska, Szczecin
• 2004– Urzeczeni morzem. Leksykon (wspólnie z Krystyną Kamińską) - ZLP, Szczecin
• 2007 – Antologia młodych poetów Ziemi Sulęcińskiej - Smak na wiersz (redakcja tomu) - WAG „Arsenał”, Gorzów
• 2008 – Wsłuchani w kamienie Gorzowa (antologia)

Inne

• 1971 – Mój warsztat teatralny - COK, Warszawa
• 1988 – Zawiodła odwaga (o XXIII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Zawodowych Małych Form), „Scena” 2988 nr 7, s. 9-11
• 1989 – Tata ma Fiata (poemat dla dzieci) - KAW, Szczecin
• 2001 – Ilustrowany leksykon plastyki gorzowskiej - WAG „Arsenał”, Gorzów
• 2005 – Słońsk i Müllerose (szkice – wspólnie z Krystyną Kamińską)
• 2005 – Słońsk i okolice (szkice – wspólnie z Krystyną Kamińską)
• 2006 – Byliśmy w teatrze (wspólnie z Krystyną Kamińską) - Biblioteka Pegaza Lubuskiego, t. 8, WAG „Arsenał”, Gorzów
• 2014 – Czerwone korale - wyd. Związek Literatów Polskich Odział w Gorzowie Wlkp.

• 
• 
• 
• 

Teatr

Teatr jest jego pasją. Już w latach 50. zaangażował się w Szczecinie w amatorski i studencki ruch teatralno-artystyczny, którego stał się jednym z filarów. Był współzałożycielem, kierownikiem literackim, aktorem, reżyserem, a także autorem tekstów Akademickiego Teatrzyku Satyrycznego „Skrzat”, „Pinokio”, Teatrzyku na Wielkiej. Z jego inicjatywy powstało Studio Pantomimy Politechniki Szczecińskiej. Był również kierownikiem literackim i artystycznym oraz reżyserem szczecińskich kabaretów „Okaryna”, „Indyk” i „Wyrodek”. Pisał scenariusze, reżyserował przedstawienia i koncerty.

Na początku lat 60. przy Klubie „Kierunki” powołał do życia Grupę Poetycką „Kontrasty”. Założył i kierował także Międzyszkolnym Studiem Małych Form Teatralnych „Zielone Tarcze” (1964) w Szczecinie, przekształconym w latach 70. w Studio „Zet”. Od 1961 roku prowadził także szkolny teatr „Puls” przy Liceum Medycznym w Szczecinie.

W 1967 roku ukończył Studium Teatralne przy Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie (ostatni rok w warszawskiej PWST). Uznawany jest za jednego z najlepszych znawców studenckiego ruchu teatralnego. Wieloletnie doświadczenia zawarł w książce Mój warsztat teatralny i w eseju Nie próbujemy, żeby grać – gramy, żeby próbować. Po wyjeździe do Gorzowa został recenzentem teatralnym „Gazety Nowej”, a później „Ziemi Gorzowskiej”. Jest cenionym wykładowcą na kursach instruktorskich i warsztatach teatralnych. W latach 70. i 80. aktywnie uczestniczył w pracach Zarządu Głównego i Prezydium Towarzystwa Kultury Teatralnej w Warszawie, którego jest honorowym członkiem.

W 2000 roku w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie wyreżyserował własny dramat Medea, czyli....

Twórczość teatralna

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Teatr	Data premiery
Karuzela	różni autorzy	kolektyw	autor tekstów, aktor, kierownictwo literackie	Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat” Szczecin	3 czerwca 1956
Kapelusze	różni autorzy	Michał Rajski	autor tekstów, aktor, kierownictwo literackie	Studencki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat” Szczecin	maj 1959
FAMA głosi	Ireneusz Krzysztof Szmidt	Ireneusz Krzysztof Szmidt	scenariusz, reżyseria	Teatrzyk na Wielkiej	1967
Medea	Eurypides	Ireneusz Krzysztof Szmidt	reżyseria i opracowanie	Teatr Krypta Szczecin	16 czerwca 1975
Zacznijcie się śmiać	Henryk Bardijewski	Ireneusz Krzysztof Szmidt	reżyseria	Teatr im. Aleksandra Fredry Gniezno	22 marca 1980
Medea	Ireneusz Krzysztof Szmidt	Ireneusz Krzysztof Szmidt	autor i reżyseria	Teatr im. Juliusza Osterwy Gorzów Wielkopolski	19 listopada 2000

Radio (słuchowiska poetyckie)

• 1958 – Wiersze Ireneusza Krzysztofa Szmidta i Józefa Bursewicza - reż. Józef Bursewicz (PR Szczecin, 2 czerwca 1958)
• 1963 – Czas dojrzewania (wiersze Ireneusza Krzysztofa Szmidta, Jolanty Frydrykiewicz, Adolfa Momota, Stanisława Wita Wilińskiego) - reż. Juliusz Burski (PR Szczecin, 10 września 1963)
• 1964 – Nowe wiersze poetów szczecińskich (wiersze Ireneusza Krzysztofa Szmidta, Józefa Bursewicza, Andrzeja Dzierżanowskiego, Eliasza Rajzmana, Heleny Raszki) - reż. Juliusz Burski (PR Szczecin, 26 maja 1964)
• 1985 – Wiersze Ireneusza Krzysztofa Szmidta - reż. Sylwester Woroniecki (PR Szczecin, 1 maja 1985)

Piosenki

• Morska jesień (muz. Zygmunt Rychter) – wyk. Adam Jaskierski
• Pieśń powitalna (muz. Andrzej Januszko) – wyk. zespoły i soliści uczestniczący w VII/XIII Kongresie Związków Zawodowych w Warszawie (1972)

Nagrody i wyróżnienia

• 1957 – I nagroda w I konkursie literackim zorganizowanym przez RO ZSP, redakcję „Głosu Szczecińskiego” i Rozgłośnię Polskiego Radia w Szczecinie za zbiór wierszy Kreska na twarzy
• 1958 – I nagroda na Turnieju Poetyckim „Piwnicy”
• I nagroda w konkursie „Twórcy nauki i kultury na 40-lecie polskiego Szczecina” rozpisanego przez Książnicę Szczecińską i „Głos Szczeciński” za tom wierszy Rzeczy najprostsze
• 2010 – nagroda kulturalna Prezydenta m. Gorzowa za całokształt twórczości
• 2010 – nagroda Marszałka Województwa Lubuskiego
• Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki (dwukrotnie)

Odznaczenia

• Srebrny Krzyż Zasługi
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Kawalerskim OOP
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
• Zasłużony Działacz Kultury (dwukrotnie)
• 2009 – Medal „Zasłużony Kultrze Gloria Artis”

Źródła

Bibliografia

• Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon, PWN, Warszawa 1995
• Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorka hasła Hanna Niedbał), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
• Maria Kowalewska, Ireneusz Krzysztof Szmidt [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967

Inne

• Strona internetowa Związku Literatów Polskich Oddział w Gorzowie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz