Janusz Krzymiński
Janusz Krzymiński (ur. 1932) – poeta, prozaik, tłumacz, współtwórca pierwszego w Szczecinie studenckiego klubu filmowego
| Janusz Krzymiński | |||
| poeta, prozaik, tłumacz | |||
| |||
| Data urodzenia | 29 kwietnia 1932 | ||
| Miejsce urodzenia | Inowrocław | ||
Życiorys
Janusz Ryszard Krzymiński urodził się 29 kwietnia 1932 roku w Inowrocławiu w rodzinie ginekologa położnika, dra med. Józefa Leona Krzymińskiego, późniejszego ordynatora w klinice PAM przy ul. Piotra Skargi, i Izabeli z Gościckich. Okupację spędził w Warszawie.
Od 1947 roku związany jest ze Szczecinem. Początkowo wraz z rodzicami mieszkał przy ul. Arkońskiej 8. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego, słynnego „Pobożniaka”. Po maturze w 1952 roku początkowo podjął studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Szczecinie, a później na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego.
Po powrocie do Szczecina zamieszkał przy al. Jedności Narodowej 43 (1954-1974).
W 1954 roku razem z Januszem Pietrzykowskim założył Amatorski Klub Filmowy - pierwszy studencki klub filmowy w Szczecinie, który działał przy Radzie Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich. W latach 1955-1967 był kierownikiem literackim Akademickiego Klubu Filmowego „Szczecin”. Współpracował także z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej.
Od czerwca 1956 roku był członkiem powołanej do życia przez Józefa Bursewicza grupy poetyckiej „Metafora” (razem z Andrzejem Dzierżanowskim i Ryszardem Grabowskim). Jako poeta zadebiutował w 1955 roku na antenie rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie. Utwory poetyckie oraz krótkie utwory prozatorskie drukował w czasopismach „Ziemia i Morze”, „Spojrzenia”, „Vineta”, „Litera”, a także w gorzowskim „Pegazie Lubuskim” i lubelskiej „Kamenie”. Był autorem repertuaru dla teatrzyków studenckich, m.in. dla „Skrzata”. Pracował także jako inspicjent w teatrach Wrocławia i Szczecina (PTD, Operetka). Współpracował z Pantomimą Politechniki Szczecińskiej, dla której napisał mimodramy, oraz z Ośrodkiem Telewizyjnym w Szczecinie, dla którego pisał scenariusze i realizował filmy dokumentalne. W jego twórczości ważne miejsce zajmuje tematyka morska. Należy do uznanych popularyzatorów literatury marynistycznej. Tłumaczy również teksty z jęz. angielskiego (m.in. O. Wilde, E. Hemingway) i niemieckiego (m.in. R. M. Rilke).
Po opublikowaniu w 1961 roku pierwszego indywidualnego tomiku poetyckiego Smak moreli został członkiem Związku Literatów Polskich. Czynnie działa w strukturach szczecińskiego Oddziału ZLP, m.in. był przewodniczącym komisji rewizyjnej i skarbnikiem. Obecnie jest sekretarzem Oddziału (od 11 kwietnia 2011). Działał również w rozszerzonej komisji porozumiewawczej Zarządu Głównego ZLP i CRZZ. Jest członkiem Regionalnego Stowarzyszenia Literacko-Artystycznego w Policach (2007). Był prelegentem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Podczas rejsu z Andrzejem Androchowiczem (lata 70.)
Podczas spotkania autorskiego w świetlicy Szczecińskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Osiedlu Kaliny (27 maja 1983)
Podczas obchodów osiemdziesiątych urodzin i pięćdziesięciolecia pracy twórczej. Janusz Krzymiński odbiera „Różę Poetów” przyznaną mu za całokształt działalności artystycznej. Po prawej Róża Czerniawska-Karcz, prezes szczecińskiego oddziału ZLP (26 kwietnia 2012)
(fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
(fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
Ze Stanisławem Krzywickim (fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
(fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
(fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
(fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego)
Twórczość
Twórczość poetycka i prozatorska
- 1956 – Porządkowanie myśli (wiersz), „Ziemia i Morze” 1956 nr 2, s. 5
- 1956 – Smak moreli; ***, „Ziemia i Morze” 1956 nr 12, s. 5
- 1956 – Człowiek z rowerem, Mała kawa nie rozjaśnia niczego (opowiadania), „Ziemia i Morze” 1956 nr 31-32, s. 11
- 1958 – Szczecin literacki (antologia twórców szczecińskich), ZLP, Szczecin (cykl: Szczecińska Biblioteka Debiutów)
- 1959 – Powrót z połowu (wiersz), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 3
- 1961 – Smak moreli, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1965 – Rocznik Kultury i Sztuki (współautor), ZLP, Szczecin
- 1978 – Antologia wierszy o ziemi szczecińskiej
- 1979 – Gaismas pilna pilsēta. Ščecinas antologija (antologia pisarzy i poetów szczecińskich w jęz. łotewskim) - Wydawnictwo „Liesma”, Ryga
- 1983 – Mewa; Widok; Wizja (wiersze), „Morze i Ziemia” 1983 nr 3, s. 2
- 1983 – ***; *** (wiersze), „Morze i Ziemia” 1983 nr 20, s. 9
- 1983 – *** (wiersz), „Morze i Ziemia” 1983 nr 50, s. 8
- 1985 – List w butelce - KAW, Szczecin
- 1994 – Wiersze i poematy o Ziemi Szczecińskiej (antologia twórców szczecińskich) - Książnica Szczecińska, Szczecin
- 2004 – Urzeczeni morzem (leksykon) – ZLP Gorzów Wlkp., Wyd. Artystyczno-Graficzne „Arsenał”
- 2007 – Zapis zręczności pióra (almanach literacko-artystyczny twórców polickich), Biblioteka im. Marii Skłodowskiej-Curie w Policach, Regionalne Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne, Police
- 2008 – Czas na skrzydła (almanach literacko-artystyczny twórców polickich), Regionalne Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne, Police
- 2010 – Strofy znad Łarpii (antologia poezji polickiej i regionalnej), Regionalne Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne, Police
- 2012 – W palcach wiatru (wybór wierszy) - Wydawnictwo Hogben, Szczecin
- 2014 – szczecińskie drobiazgi... zupełne... (zbiór opowiadań) - ZLP, Szczecin (seria Akcent)
Utwory sceniczne
- 1956 – Bez tytułu (teksty dla ATS „Skrzat”)
- 1960 – Tu do niczego się nie zmusza (teksty dla STS „Skrzat”)
- 1968 – Seans spirytystyczny (mimodram dla zespołu Pantomimy PS)
- 1976 – Spirala (mimodram dla zespołu Pantomimy PS)
Film
- 1957 – Zabytki Szczecina
- cz. I Kościół Piotra i Pawła – wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich, Katowice 1958
- cz. II Dom Loitzów
- 1960 – Trzebież (wspólnie z Salomeą Wojtkowską) - III nagroda Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich, Katowice 1961
- 1961 – Na Zalewie
- 1965 – Kultura pilnie poszukiwana - II nagroda Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki
Radio
- 1981 – Wiersze
- 1985 – W palcach wiatru - w cyklu: radiowa Scena Poetycka, reż. Sylwester Woroniecki
Grafiki
O Januszu Krzymińskim pisali m.in.
- Tadeusz Grabowski, Szary pejzaż rezygnacji recenzja tomiku List w butelce), „Morze i Ziemia” 1986 nr 14, s. 9
Nagrody i wyróżnienia
- 2012 – „Róża Poetów” - nagroda ZLP przyznana w osiemdziesiątą rocznicę urodzin za całokształt działalności artystycznej
Odznaczenia
- Złota Odznaka Popularyzatora Wiedzy ZGTWP
Ciekawostki
- W dniu 15 czerwca 2016 roku w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie w ramach Galerii Jednego Wiersza odbyła się prezentacja wiersza Janusza Krzymińskiego Szczecin z tomu List w butelce (1985). Ponadto otwarto wystawę twórczości plastycznej poety „Żagle wyobraźni…”
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939-1991. Leksykon, Warszawa 1995
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzno-bibliograficzne w: Pisarze Pomorza Zachodniego, Gdynia 1967
- Szczecin literacki 1946-1985 (oprac. Hanna Niedbał), Szczecin 1986
Zobacz też
- Janusz Krzymiński: wspomnienia cz. 1. Archiwum dźwiękowe ZBC "Pomerania"
- Janusz Krzymiński: wspomnienia cz. 2. Archiwum dźwiękowe ZBC "Pomerania"
- Janusz Krzymiński: wspomnienia cz. 3. Archiwum dźwiękowe ZBC "Pomerania"
- Janusz Krzymiński: wspomnienia cz. 4. Archiwum dźwiękowe ZBC "Pomerania"
- Janusz Krzymiński: wspomnienia cz. 5. Archiwum dźwiękowe ZBC "Pomerania"
