Jerzy Sobieraj
Jerzy Sobieraj (1914-1962) – aktor, reżyser
| Jerzy Sobieraj | |||
| aktor, reżyser | |||
| |||
| Data urodzenia | 11 listopada 1914 | ||
| Miejsce urodzenia | Łódź | ||
| Data śmierci | 27 sierpnia 1962 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
Życiorys
Jerzy Sobieraj urodził się 11 listopada 1914 roku w Łodzi. Był synem Franciszka i Julianny z Nowaków. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Łodzi. Ze względu na trudną sytuację materialną rodziny, przeniósł się do gimnazjum dla dorosłych Wierzbickiego. Tam w 1935 roku zdał eksternistycznie maturę. Po odbyciu służby wojskowej podjął studia w łódzkiej filii Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (po wojnie Uniwersytet Łódzki). Równocześnie rozpoczął pracę w Sądzie Grodzkim. Pracę i studia przerwał wybuch II wojny światowej.
Po kampanii wrześniowej 1939 roku przeniósł się do Generalnego Gubernatorstwa. Do 1943 roku pracował jako robotnik leśny. Wiosną tego samego roku został wywieziony na roboty do Berlina. Do kraju powrócił w czerwcu 1945 roku.
Krótko pracował jako urzędnik sądowy. W sierpniu 1945 roku został dokoptowany do zespołu aktorskiego Teatru Miejskiego w Jeleniej Górze przez jego ówczesną dyrektorkę, Stefanię Domańską. W jej reżyserii zagrał Murarza (29 sierpnia 1945) w Zemście A. Fredry. Kilka miesięcy póżniej, juz pod dyrekcja Jerzego Waldena i u boku Stanisława Brylińskiego i Mariana Godlewskiego, w nowej adaptacji tej sztuki zagrał Dyndalskiego (12 listopada 1945). Po objęciu przez Jerzego Waldena dyrekcji wrocławskiego Teatru Dramatycznego, przeniósł się do Wrocławia. Na tamtejszej scenie grał w latach 1946-1948. W czerwcu 1947 roku zdał egzamin aktorski przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Krakowie. Od 1 września 1948 do 1953 roku ponownie występował w Jeleniej Górze, w Państwowym teatrze Dolnośląskim. Od 1953 do 1956 roku był aktorem Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu. W latach 1956-1958 grał na scenie gdańskiego Teatru Wybrzeże.
Od 1 października 1958 roku związany z Państwowymi Teatrami Dramatycznymi w Szczecinie. Dysponował sprawnym i precyzyjnym warsztatem aktorskim. Należał do najbardziej utalentowanych aktorów szczecińskiej sceny przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Szybko stał się ulubieńcem publiczności. Współpracował także z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. Wziął udział w słuchowisku poetyckim Czas słoneczników (prem. 23 sierpnia 1961) oraz w słuchowisku Freja z Siedmiu Wysp wg Josepha Conrada (prem. 6 lipca 1962).
Zmarł 27 sierpnia 1962 roku w Szczecinie.
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Forma twórczości | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| A to pan zna? (program satyryczny) | różni autorzy | obsada aktorska | Klub „13 Muz” | 29 grudnia 1958 | ||
| Rzymska kurtyzana | Marin Drżić | Henryk Lotar | obsada aktorska | Pomet | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 8 stycznia 1959 |
| Maskarada | Michaił Lermontow | Henryk Lotar | asystent reżysera, obsada aktorska | Szprich | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 marca 1959 |
| Tylko o miłości (z cyklu: Podwieczorek przy mikrofonie) | różni autorzy | obsada aktorska | Klub „13 Muz” | 19 kwietnia 1959 | ||
| Madame Sans-Gene | Victorien Sardou | Henryk Lotar | obsada aktorska | Cesarz Napoleon | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 czerwca 1959 |
| Doradca królewski | Kuo Mo-Żo | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Tsy-Lan | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 października 1959 |
| Dziewczynka z zapałkami (Próba serduszka) | Tadeusz Kwaśniewski | Jerzy Sobieraj | reżyseria, obsada aktorska | Król Apsik | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 listopada 1959 |
| Nie jesteśmy aniołami | Klara Feher | Henryk Lotar | obsada aktorska | Jerzy Andrasz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 30 stycznia 1960 |
| Kram z piosenkami | Leon Schiller | Barbara Fijewska | obsada aktorska | Tyciuteńki; Pisarz prowentowy; Artiur; Ryży amant | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 września 1960 |
| Zemsta | Aleksander Fredro | Józef Gruda | asystent reżysera, obsada aktorska | Cześnik Raptusiewicz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 7 grudnia 1960 |
| Miłość don Perlimplina | Federico García Lorca | Lesław Mazurkiewicz | obsada aktorska | Do Perlimplin | Teatr Propozycji „13 Muz” | 10 grudnia 1960 |
| Opera za trzy grosze | Bertolt Brecht | Zdzisław Tobiasz | obsada aktorska | Jonatan Jeremiasz Peachum, przyjaciel żebraków | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 23 marca 1961 |
| Sto dni małżeństwa | Marta Gergely | Zdzisław Tobiasz | obsada aktorska | Czordasz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 czerwca 1961 |
| Złoty cielak | Ilia Ilf, Eugeniusz Pietrow | Andrzej Makarewicz | obsada aktorska | Korejko | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 8 września 1961 |
| Marzenia i klęski | Sidney Howard | Krystyna Tyszarska | obsada aktorska | Tony | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 października 1961 |
| Bar Wszystkich Świętych | Jerzy Broszkiewicz | Lesław Mazurkiewicz | obsada aktorska | Paweł | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 29 listopada 1961 |
| Aktor (program okolicznościowy z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, złożony z fragmentów rozmaitych dramatów na temat życia i pracy aktora) | Stefan Jaracz, Aleksander Ostrowski | Lesław Mazurkiewicz | obsada aktorska | Teatr „13 Muz” | 3 kwietnia 1962 | |
| Idiotka | Marcel Achard | Irena Grywińska-Adwentowicz | obsada aktorska | Julian Morestan | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 kwietnia 1962 |
| Damy i huzary | Aleksander Fredro | Józef Gruda | obsada aktorska | Major | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 czerwca 1962 |
Na scenie
(fot. Grażyna Wyszomirska)
Rafał Kajetanowicz (Arbienin) i Jerzy Sobieraj (Szprich) w Maskaradzie (1959)
Jerzy Sobieraj (Cześnik) i Ryszard Sawicki (Dyndalski) w Zemście (1960)
Nagrody i wyróżnienia
- 1961 – wyróżnienie za rolę Peachuma w Operze za trzy grosze B. Brechta i za rolę Cześnika w Zemście A. Fredry w PTD w Szczecinie na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
Z prasy
- (...) Z artystów na pierwszym miejscu wymieniłbym Jerzego Sobieraja w roli milionera Korejki - szalone perypetie tej postaci w rozmaitych jej wcielaniach: chytrusa, tchórza, adoratora pięknej Zosi - śledziliśmy z satysfakcją, jaką daje naprawdę dobre aktorstwo. (Feliks Jordan, Niepokorny „Cielak”. Premiera w Teatrze Polskim, „Kurier Szczeciński” z dn. 14 września 1961)
Bibliografia
- Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 (pod red. Zbigniewa Raszewskiego), PWN, Warszawa 1973
- Zdzisław Sośnicki, 40 lat teatrów dramatycznych Szczecina (opracowanie części dokumentacyjnej Ryszard Markow i Elwira Rewcio), Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1985
- Teatry Dramatyczne w Szczecinie 1945-1965 (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW Prasa, Poznań 1965
Inne źródła
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, m.in. własnoręcznie sporządzony życiorys aktora
- Zdjęcia ze zbiorów ZASP w Szczecinie
