Gmina Widuchowa

Gmina Widuchowa
podział administracyjny powiatu gryfińskiego
Powiat	gryfiński
Rodzaj gminy	wiejska
Liczba sołectw	14
Liczba miejscowości	21
Strona internetowa miejscowości.

Gmina Widuchowa – gmina wiejska położona w zachodniej części powiatu gryfińskiego. Siedzibą gminy jest wieś Widuchowa (adres Urzędu Gminy Widuchowa - ul. Grunwaldzka 8).

Geografia

Powierzchnia gminy wynosi 20 945 ha. Gmina Widuchowa graniczy na zachodnie z rzeką Odrą, na północy z gminą Gryfino, na wschodzie z gminą Banie, a na południu z gminą Chojna.

Położenie

Gmina Widuchowa leży w prowincji Niż Środkowoeuropejski i podprowincji Pobrzeże Południowobałtyckie, makroregion Pobrzeże Szczecińskie. W skład makroregionu wchodzi część mezoregionu Doliny Dolnej Odry, a także niewielki skrawek Równiny Wełtyńskiej.

• Dolina Dolnej Odry – obejmuje swoim zasięgiem od południa okolice jeziora Dąbie, a od północy – ujście Odry
• Równina Wełtyńska – położona jest na prawym brzegu Odry na południe od Puszczy Bukowej

Klimat

Gmina Widuchowa pod względem klimatycznym leży na granicy dwóch obszarów. Północna część różni się od południowej - jest ciepła i sucha. Pokrywa śnieżna trwa 40-60 dni, przymrozki trafiają się w ciągu dwóch miesięcy. Średni opad roczny wynosi 450–600 mm, a liczba godzin ze słońcem jest duża. Okres wegetacyjny rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a kończy w pierwszej dekadzie listopada i trwa 217-223 dni.

Klimat w części południowej gminy ma charakter przejściowy pomiędzy chłodnym i dość wilgotnym klimatem morskim, a suchym i ciepłym klimatem charakteryzującym obszar dorzecza środkowej Warty i środkowej Wisły. Dni z przymrozkami jest tutaj ponad 100, a opady średniorocznie wynoszą około 550 mm. Czas trwania pokrywy śnieżnej wynosi tyle samo, co na północy gminy (40-60 dni). Pod względem czasu trwania okresu wegetacji, część południowa nie różni się od północy regionu. Okres wegetacjizaczyna się z początkiem kwietnia i kończy wraz z początkiem listopada.

W 2009 roku średnia roczna temperatura powietrza w Widuchowej wynosiła 8,4 stopnica Celcjusza. Najzimniejszym miesiącem był styczeń, gdzie średnia temperatura powietrza oscylowała wokół -2,8 stopnia Celcjusza, a najcieplejszym lipiec z temperaturą 18,6 stopnia Celcjusza.

Obiekty fizjograficzne

Jeziora:

• Kłodowskie
• Kiełbicze
• Lipienko (Kąpielisko)
• Lubicz
• Marzkowo
• Sumy (Okólno)
• Wilczkowo (Wielkie)

Rzeki:

• Odra
• Rurzyca
• Struga Marwicka

Przyroda

Lasy

Lasy na terenie gminy Widuchowa zajmują około 31% powierzchni gminy. Największą powierzchnią leśną zarządzają Nadleśnictwo Chojna oraz Nadleśnictwo Gryfino. Niewielka część obszaru podlega Nadleśnictwu Myślibórz.

Parki

• Bolkowice (park pałacowo-dworski)
• Czarnówko (pozostałości parku dworskiego)
• Dębogóra (park pałacowo-dworski)
• Lubicz (park dworski)
• Rynica (park dworski)
• Żelechowo (pozostałości parku dworskiego)

Park Krajobrazowy „Dolina Dolnej Odry”

Powołany 1 kwietnia 1993 roku. Park leży między Odrą Zachodnią i Odrą Wschodnią, obejmuje zatem obszar Międzyodrza. Powierzchnia parku wynosi obecnie 6009 ha. Park jest miejscem bytowania przyrody związanej ze środowiskiem wodnym i bagiennym.

Pomniki przyrody

Nazwa gatunkowa	Ilość	Lokalizacja
Dąb bezszypułkowy	2	gmina Widuchowa, Rynica, park
Lipa szerokolistna	1	gmina Widuchowa, Rynica, park
Kasztanowiec biały	1	gmina Widuchowa, Rynica, park
Platan klonolistny	1	gmina Widuchowa, Rynica, park
Sosna wejmutka	1	gmina Widuchowa, Rynica, park
Dąb szypułkowy	2	gmina Widuchowa, Dębogóra, park
Topola kanadyjska	1	gmina Widuchowa, Lubicz, park
Dąb szypułkowy	1	gmina Widuchowa, Przy drodze w Marwicach
Cis pospolity	1	gmina Widuchowa, ul. Grunwaldzka – Ogrodowa, Widuchowa

Historia

Landkreis Greifenhagen

We wczesnym średniowieczu obszar obecnej gminy Widuchowa zamieszkiwały plemiona słowiańskie. Do 1648 ziemia widuchowska wchodziła w skład Księstwa Pomorskiego (Księstwo Szczecińskie). Wówczas w wyniku wojny trzydziestoletniej (1618-1648) oraz wymarciu bez potomka ostatniego księcia z dynastii Gryfitów - Bogusława XIV - obszar ten przeszedł w ręce Szwedów.

W 1679 w wyniku działań wojennych elektor brandenburski przejął ziemię widuchowską na mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain-en-Laye. Państwo Hohenzollernów określane w historiografii jako Brandenburgia-Prusy w 1701 roku otrzymało oficjalną nazwę Królestwa Prus. Po reformach Steina i Hardenberga obszar obecnej gminy Widuchowa wszedł w skład zorganizowanego w latach 1816-1818 Landkreis Greifenhagen (powiatu Gryfino) przyporządkowanego do Provinz Pommern (prowincji pomorskiej). W 1871 roku nastąpiło zjednoczenie wszystkich ziem niemieckich i powołanie II Rzeszy Niemieckiej.

Po 1945 roku tereny te zostały w wyniku decyzji mocarstw przyznane Polsce. Obecna gmina Widuchowa wchodziła początkowo w skład Okręgu Pomorze Zachodnie. 29 maja 1946 roku nastąpiła zmiana nazewnictwa. Okręg Pomorze Zachodnie został przemianowany na województwo szczecińskie. W 1954 roku w wyniku nowego podziału administracyjnego zniesiono gminy, a w ich miejsce powołano mniejsze jednostki - gromady. Ten stan rzeczy zmienił się w 1972 roku, kiedy ponownie utworzono gminy, znosząc gromady.

W latach 1975-1998 gmina Widuchowa funkcjonowała bez "zwierzchności" powiatów (zniesiono je w wyniku kolejnego podziału kraju). Od 1999 przywrócono istnienie powiatów, a podział administracyjny przybrał obecną formę.

Gospodarka i infrastruktura

Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON, stan na grudzień 2010

Sekcja PKD	Liczba podmiotów
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo	19
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie	0
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe	78
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych	0
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją	1
Sekcja F - Budownictwo	106
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych	99
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa	27
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi	16
Sekcja J - Informacja i komunikacja	1
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa	2
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości	15
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna	6
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca	10
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne	5
Sekcja P - Edukacja	8
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna	10
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją	11
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa	20

Drogi krajowe i wojewódzkie na terenie gminy

Przez gminę przebiegają jedna droga krajowa i jedna droga wojewódzka:

• droga krajowa nr 31 ---> Szczecin - Gryfino - Widuchowa - Chojna - Mieszkowice - granica państwa
• droga wojewódzka nr 122 ---> Krajnik Dolny - Ognica - Krzywin - Banie - Pyrzyce (powiat pyrzycki) - Piasecznik (powiat choszczeński)

Transport kolejowy

Przez gminę przebiega fragment linii kolejowej nr 273 (Szczecin-Wrocław). Pociągi zatrzymują się na trzech stacjach leżących na terenie gminy (Krzywin Gryfiński, Widuchowa, Pacholęta).

Samorząd

Samorząd gminy Widuchowa:

• Michał Lidwin - Wójt Gminy Widuchowa
• Ewa Pawłowska - Sekretarz Gminy Widuchowa
• Marcin Bachta - Skarbnik Gminy Widuchowa

Radni VI Kadencji Rady Miejskiej w Widuchowej:

• Józefa Juzyszyn - Przewodnicząca Rady Gminy Widuchowa
• Łukasz Mierzwiak - Wiceprzewodniczący Rady Gminy Widuchowa
• Magdalena Puzik - Wiceprzewodnicząca Rady Gminy Widuchowa
• Dariusz Filipiak
• Wacław Gołąb
• Jadwiga Hasiuk
• Michał Jasiński
• Anna Karpiak
• Bogdan Kosmalski
• Bogusław Krawczyk
• Anna Kusy-Kłos
• Agnieszka Malik
• Zdzisław Merski
• Jolanta Szmiłyk
• Ewa Woźniak

Obecny skład samorządu wybrano w wyborach samorządowych VI kadencji z dnia 21 listopada 2010 roku.

Wykaz sołtysów gminy Widuchowa (kadencja 2011-2015):

• Bolkowice - Krystyna Woźniakowska
• Czarnówko - Ewa Piesik
• Dębogóra - Bronisław Trawiński
• Kłodowo - Ewa Kołda
• Krzywin - Jadwiga Mazur
• Lubicz - Sławomir Mazurek
• Marwice - Katarzyna Nazar
• Ognica - Barbara Fiejtek
• Pacholęta - Stanisław Czyż
• Polesiny - Mieczysław Rodak
• Rynica - Krzysztof Siwek
• Widuchowa - Janusz Wełpa
• Żarczyn - Beata Białek
• Żelechowo - Wiesława Pawłowska

Kultura

Życie kulturalne w Widuchowej skupia się w gmachu Zespołu Szkół. Od 2011 roku planowana jest budowa Domu Kultury. Poprzedni tego typu ośrodek został zamknięty w 1990 roku. Oprócz Widuchowej każda ze wsi wchodzących w skład gminy posiada swoją świetlicę wiejską. Do 2011 roku kompleksowej modernizacji poddano 11 wspomnianych obiektów. W Widuchowej przy Zespole Szkół ulokowana jest ponadto hala sportowa.

Na terenie gminy znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna w Widuchowej, która posiada swoją filię w Krzywienie. Placówki mieszczą się w gmachach szkół.

Przy gimnazjum w Widuchowej działa grupa o nazwie "Szperacze", którą tworzą uczniowie Zespołu Szkół. Grupa skupia miłośników lokalnej historii. Organizuje wycieczki piesze i rowerowe w poszukiwaniu śladów przeszłości. Odkrywa na nowo zapomniane miejsca, tętniące niegdyś życiem, o których przypominają obecnie tylko nieliczne pozostałości.

Bieżące informacje i wydarzenia z życia regionu przekazuje serwis "e-widuchowa".

Ważniejsze imprezy cykliczne, które odbywają się w regionie:

• Jarmark Widuchowski
• Festiwal Piosenki Angielskiej "Eye" (Widuchowa)
• Festiwal Piosenki Dziecięcej "Zuzia" (Widuchowa)

Oświata

Na terenie gminy znajdują się następujące placówki oświatowe:

• Gminne Przedszkole w Widuchowej (ul. Tatrzańska, 22)
• Szkoła Podstawowa w Krzywinie (ul. Królewiecka 42)
• Zespół Szkół w Widuchowej (ul. ul. Barnima III/1)

• Szkoła Podstawowa im. Władysława Szafera
• Gimnazjum im. Kazimierza Górskiego

Kościoły i związki wyznaniowe

Teren gminy należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Gmina pod względem administracji kościelnej należy do Dekanatu Gryfino (parafia w Widuchowej) oraz Dekanatu Banie (parafie w Krzywinie i Lubiczu).

Na obszarze gminy Widuchowa swoje siedziby mają 3 parafie. Na terenie gminy znajduje się również 13 kościołów:

• parafia rzymskokatolicka pw. Najśw. Serca Pana Jezusa (Widuchowa)

• kościół parafialny pw. Najśw. Serca Pana Jezusa (Widuchowa)
• kościół filialny (Marwice)
• kościół filialny (Ognica)
• kościół filialny (Dębogóra)

• parafia rzymskokatolicka pw. Niep. Serca NMP (Krzywin)

• kościół parafialny pw. Niep. Serca NMP (Krzywin)
• kościół filialny (Kłodowo)
• kościół filialny (Rynica)
• kościół filialny (Żarczyn)
• kościół filialny (Żelechowo)

• parafia rzymskokatolicka pw. św. Judy Tadeusza (Lubicz)

• kościół parafialny pw. św. Judy Tadeusza (Lubicz)
• kościół filialny (Pacholęta)
• kościół filialny (Czarnówko)
• kościół filialny (Bolkowice)

Sport

Na terenie gminy znajduje się kilka klubów sportowych. Cztery zespoły występują w rozgrywkach piłkarskich organizowanych przez Zachodniopomorski Związek Piłki Nożnej:

• Klub Sportowy "Łabędź" Widuchowa; piłka nożna - Klasa A 2012/2013, grupa: Szczecin IV
• Krzywiński Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Krzywin; piłka nożna - Klasa A 2012/2013, grupa: Szczecin IV
• Ludowy Klub Sportowy "Czarni" Czarnówko; piłka nożna - Klasa A 2012/2013, grupa: Szczecin IV
• Ludowy Zespół Sportowy "Orzeł" Żelechowo; piłka nożna - Klasa A 2012/2013, grupa: Szczecin IV

Na terenie gminy funkcjonują także Gminny Uczniowski Klub Sportowy - "Guks" Widuchowa (sekcja piłki nożnej i siatkówki) oraz Klub Olimpijczyka "Krzyś" w Krzywinie.

Klub Olimpijczyka "Krzyś" jest głównym organizatorem Krzywińskiej Ligi Biegów Przełajowych - jednego z ważniejszych wydarzeń sportowych w regionie. Impreza odbywa się dwa razy w roku (na wiosnę i jesieni).

Turystyka

Szlaki turystyczne przebiegające przez gminę

• Szlak "Zielona Odra" (zielony) - Widuchowa, Marwice - prowadzi z Kostrzyna do Szczecina
• Szlak Nadodrzański "Łabędzi" (zielony) - Marwice, Widuchowa, Ognica - prowadzi z Gryfina do Krajnika Dolnego
• Szlak Nadodrzański - Wariant Terenowy (żółty) - Wielki Ściek, Polanka nad Odrą, Ognica
• Północny szlak łącznikowy (niebieski) - Pacholęta Stacja PKP, Grodzisko, Marwice
• Południowy szlak łącznikowy (niebieski - Ognica, Rynica, Krzywin Stacja PKP

Zabytki

Sporo zabytków mieści się w siedzibie gminy - Widuchowej:

• kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
• poczta (ul. Grunwaldzka 9) - elektyczna willa z początku XX wieku
• ratusz (ul. Grunwaldzka 8) - elektyczny budynek z początku XX wieku, wzniesiony dla potrzeb władz miejskich
• budynek mieszkalno-usługowy (ul. Grunwaldzka 22) - neobarokowy gmach z elementami secesji z początku XX wieku, wzniesiony dla potrzeb restrauracji
• stodoły z XIX wieku (ul. Grunwaldzka) - ślad po uprawach tytoniu, z której słynęła okolica
• mur oporowy dawnego zamku

Na terenie gminy znajdują się także inne obiekty, wpisane przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków do rejestru zabytków, w tym m.in.:

• kościoły (Czarnówko, Kłodowo, Krzywin, Lubicz, Marwice, Pacholęta, Rynica, Żarczyn, Żelechowo)
• dwory/pałace (Dębogóra, Bolkowice)

Demografia

Zaludnienie gminy w ostatnich latach (informacje za Bankiem Danych Lokalnych):

Rok	Liczba mieszkańców gminy Widuchowa
2008	5 533 osoby
2009	5 542 osoby
2010	5 601 osób
2011	5 591 osób
2012	5 600 osób

System ochrony zdrowia

Na terenie gminy znajdują się dwa zakłady opieki zdrowotnej:

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Przychodnia Rodzinna w Widuchowej (ul. Tatrzańska 13)
• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Przychodnia Rodzinna. Oddział w Krzywinie (ul. Widuchowska 2)

Herb

herb gminy Widuchowa

Herb przedstawia stojące na liściu koniczyny trzy ceglane, czerwone baszty na złotym tle. Pod wspomnianym motywem znajduje się biały łabędź płynący po niebieskim akwenie.

Herb Widuchowej łączy się z mieszkającą w pobliżu Chojny rodziną rycerską de Videchow (Fiddechow), bowiem jej herb wykazuje duże podobieństwo do herbu samej miejscowości. Motyw łabędzia natomiast prawdopodobnie trafił do herbu Widuchowej z herbu Burcharda de Velewanz - przodka rodu Videchow, który otrzymał ziemię widuchowską w połowie XIII wieku na własność.

Miejscowości i sołectwa (wykaz)

Sołectwa (14):

• Bolkowice
• Czarnówko
• Dębogóra
• Kłodowo
• Krzywin
• Lubicz
• Marwice
• Ognica
• Pacholęta
• Polesiny
• Rynica
• Widuchowa
• Żarczyn
• Żelechowo

Pozostałe miejscowości w gminie (7):

• Kiełbice
• Krzywinek
• Lubiczyn
• Pąkowo
• Widuchowa-Stacja
• Widuchówko
• Wilcze

Bibliografia

• Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008.
• Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012.
• Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995.
• Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945-2010, Wydawnictwo Kadruk, Szczecin 2012.
• Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945-1956, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Szczecin 2012.
• Opracowanie zbiorowe, Polska niezwykła. Zachodniopomorskie, Demart Wydawnictwo, Warszawa 2008.
• Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999.

Linki zewnętrzne

• Bank Danych Lokalnych - http://www.stat.gov.pl/bdl
• Powiat gryfiński - http://www.gryfino.powiat.pl
• Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie - http://bip.gryfino.powiat.pl/
• Oficjalny serwis internetowy gminy Widuchowa - http://widuchowa.pl
• Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy Widuchowa - http://bip.widuchowa.pl/
• Internetowy serwis informacyjny mieszkańców gminy Widuchowa "e-widuchowa" - http://e-widuchowa.blogspot.com/

Zobacz też

• Gmina Banie
• Gmina Cedynia
• Gmina Chojna
• Gmina Gryfino
• Gmina Mieszkowice
• Gmina Moryń
• Gmina Stare Czarnowo
• Gmina Trzcińsko-Zdrój

Autor opracowania: Jan Skolimowski