Grażyna Wojtczak

	Grażyna Wojtczak
	aktorka lalkarka
Data urodzenia	12 kwietnia 1949
Miejsce urodzenia	Stare Bogaczowice
Data śmierci	3 marca 2018
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 29C-05-14)
Lokalizacja grobu	zobacz na mapie

Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Grażyna Wojtczak (1949-2018) – aktorka lalkarka

Życiorys

Grażyna Wojtczak urodziła się 12 kwietnia 1949 roku w Starych Bogaczowicach w pow. wałbrzyskim. Zainteresowania teatrem wyniosła z domu. Jej matka reżyserowała w amatorskim teatrze lalek. Jej wujem był wybitny scenograf teatralny Mariusz Chwedczuk.

Początkowo wyjechała do Wrocławia, gdzie zamierzała studiować lalkarstwo w tamtejszej filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Później przeniosła się do łódzkiej „Filmówki”. Wkrótce związała się z Państwowym Teatrem Lalek w Wałbrzychu, gdzie w 1967 roku zadebiutowała w sztuce Klonowi bracia Andrzej Rettingera. W 1972 roku zdała eksternistyczny egzamin aktorski.

Od grudnia 1970 roku związana była ze Szczecinem. Do Teatru Lalek „Pleciuga” została zaangażowana przez ówczesnego dyrektora Krzysztofa Niesiołowskiego. Wielokrotnie była obsadzana w tytułowych rolach. Grała również w kilkunastu przedstawieniach telewizyjnych dla dzieci i dorosłych. Występowała w spektaklach teatralnych prezentowanych na festiwalach krajowych i zagranicznych. Doceniana przez widzów i krytyków, była laureatką wielu nagród indywidualnych i zespołowych. W kręgach teatralnych znana była jako Ciocia Mela.

Współpracowała z Teatrem „13 Muz”. M.in. z Leszkiem Zalewskim wzięła udział w spektaklach I zamieszanie w magiach wielkie (1972) wg Jerzego Harasymowicza oraz Motyla miałem sen - opowieść o Nykyforze Drowniaku (1976). Brała udział w warsztatach muzyczno-teatralnych „Operanek” w Operze na Zamku. W latach 1978-1983 współpracowała ze szczecińską Agencją Artystyczną. Jako recytatorka uczestniczyła w Szczecińskim Salonie Poezji (Zamek Książąt Pomorskich).

Podczas stanu wojennego czytała poezję Miłosza w stoczniowym radiowęźle. Przygotowała także spektakl o Grudniu 1970 roku, a także uczestniczyła na Cmentarzu Centralnym w kweście artystów na rzecz ofiar Grudnia 1970.

W 1999 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę, ale z teatrem nadal utrzymywała bliskie kontakty.

Aktywnie działała na rzecz dzieci specjalnej troski, współpracując ze szpitalami, fundacjami oraz domami dziecka. W latach latach 1999-2008 brała udział w akcji „Cała Polska czyta dzieciom”. W Teatrze Lalek „Pleciuga” prowadziła warsztaty teatralne dla dzieci z zakresu technik teatralnych i animacji, na których najmłodsi mieli okazję poznać zawód aktora, nauczyć się dykcji i intonacji głosu, a także przedstawiać scenki rozwijające wyobraźnię.

Od 1990 roku należała do Związku Artystów Scen Polskich. W ostatniej kadencji była przewodniczącą Oddziałowego Sądu Koleżeńskiego.

Jej mężem był znany szczeciński dziennikarz radiowy i telewizyjny Bogdan Wojtczak (1945-1993).

Zmarła 3 marca 2018 roku w Szczecinie. Została pochowana 9 marca na Cmentarzu Centralnym (kw. 29C-05-14)

Teatr (Szczecin)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Sezamie, otwórz się	Irena Pikiel	Edward Doszla	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga"	7 marca 1971
Herakles niezwyciężony	Melania Karwatowa, Jacek Jokiel	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Hydra; Eros	Teatr Lalek „Pleciuga”	16 października 1971
Pięć małych pingwinów	Boris Apriłow	Leszek Zalewski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	20 stycznia 1972
Marcelianek Majster Klepka	Stefan Themerson	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	15 kwietnia 1972
Ballada o niesłychanej wojnie kaszanej	Joanna Kulmowa	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Król szwedzki, Pocztylion Grażyna	Teatr Lalek „Pleciuga”	2 grudnia 1972
Mój przyjaciel Trapcio	Wanda Rosik	Leszek Zalewski	obsada aktorska	Dodo	Teatr Lalek „Pleciuga”	15 kwietnia 1973
Przygody Tymoteusza Rymcimci	Jan Wilkowski	Edward Dobraczyński	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	30 grudnia 1973
O pięknej Pulcheryi i szpetnej Bestyi	Jan Ośnica	Zbigniew Poprawski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	24 marca 1974
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	20 października 1974
Detektyw Lis prowadzi śledztwo	Gyula Urban	Andrzej Rettinger	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	1 grudnia 1974
Bal u króla Lula	Zbigniew Poprawski	Zbigniew Poprawski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	14 czerwca 1975
Kramik Mikołaja Gwiazdora	Natalia Gołębska	Zofia Miklińska	obsada aktorska	Rokita	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 grudnia 1975
O Kasi, co gąski zgubiła	Maria Kownacka	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska	Kasia	Teatr Lalek „Pleciuga”	11 grudnia 1976
Konik Garbusek	Piotr Jerszow	Stanisław Ochmański	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	23 kwietnia 1977
Struga	Leonid Leonow	Władysław Tomasz Stecewicz	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	30 października 1977
Baśń o zaklętym Kaczorze	Maria Kann	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska	Weronka	Teatr Lalek „Pleciuga”	26 grudnia 1977
Królewna i echo	Vlasta Pospisilova	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	1 października 1978
Szopka krakowska	Stanisław i Tadeusz Estreicherowie	Bohdan Radkowski	obsada aktorska	Góralka	Teatr Lalek „Pleciuga”	19 listopada 1978
Złoty klucz (O chłopie, co wszystkich zwodził)	Jan Ośnica	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska	Kaśka	Teatr Lalek „Pleciuga”	26 marca 1979
Bajka o żołnierzu i śmierci	Jacek Jokiel	Jacek Jokiel	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	29 września 1979
Kaczka Działaczka	Zbigniew Poprawski	Jan Potiszil	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	19 kwietnia 1980
Przygody Pifa	Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan	Grażyna Wojtczak i Zbigniew Wilczyński	obsada aktorska	Pif	Teatr Lalek „Pleciuga”	29 czerwca 1980
Kieszonkowe przygody	Bułat Okudżawa	Wojciech Kobrzyński	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	14 marca 1981
Bułanek	Henryk Sapgir	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	27 marca 1982
Gamak - czyli beczka śpiewu	Andrzej Szymalski	Teresa Mróz-Jarząbek	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	27 czerwca 1982
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	28 października 1984
Słowik	Joachim Knauth wg Hansa Christiana Andersena	Aleksiej Leliawski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	31 marca 1985
Mały Klaus i duży Klaus, czyli jak zdobyć korzec złota	Waldemar Żyszkiewicz	Maciej K. Tondera	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	4 maja 1986
Przygody małego lewka	Hana Doskočilova-Sekyrkovâ	Władysław Tomasz Stecewicz	obsada aktorska	Sunar	Teatr Lalek „Pleciuga”	11 września 1986
Kulawy kogucik	Rada Moskowa	Marina Goczeva	obsada aktorska	Kulawy Kogucik	Teatr Lalek „Pleciuga”	21 listopada 1987
W gościnie u hipopotama	Tina Hercberg, Paul Szenhof	Władysław Bogacz	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	26 czerwca 1988
Trzy bajki o smoku	Milada Masatowa	Matej Kopecky	obsada aktorska	Królewna	Teatr Lalek „Pleciuga”	1 marca 1990
Trzymaj się, Pietrek	Hanna Januszewska	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	14 września 1991
Wagary	Bogusław Kierc	Bogusław Kierc	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	27 marca 1992
Tygrysek i piraci	Hanna Januszewska	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	30 maja 1992
Świniopas	Jadwiga Żylińska wg Hansa Christiana Andersena	Krystyna Jakóbczyk	obsada aktorska	Dama dworu	Teatr Lalek „Pleciuga”	17 października 1992
Cudoki krakowskie, czyli Szopka po polsku	Bohdan Głuszczak	Bohdan Głuszczak	obsada aktorska	Anioł I; Kwiaciarka	Teatr Lalek „Pleciuga”	4 grudnia 1993
Buratino	Aleksy Szapiro	Aleksiej Leliawski	obsada aktorska	Malwina	Teatr Lalek „Pleciuga”	17 września 1994
Dwa serca, czyli zakochane instrumenty	Dariusz Kamiński	Dariusz Kamiński	obsada aktorska	Stare skrzypce; Mysz	Teatr Lalek „Pleciuga”	11 lutego 1995
Pan Twardowski	Waldemar Wolański	Waldemar Wolański	obsada aktorska	II Wiedźma	Teatr Lalek „Pleciuga”	27 maja 1995
Błękitny ptak	Maurice Maeterlinck	Bohdan Głuszczak	obsada aktorska	Babcia; Matka; Dziecko III	Teatr Lalek „Pleciuga”	2 października 1998
Chatka Puchatka	Alan Alexander Milne	Przemysław Żychowski	obsada aktorska	Kangurzyca z Maleństwem	Teatr Lalek „Pleciuga”	5 marca 1999
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Czesław Sieńko	obsada aktorska	Wróżka, Lokaj, Żołnierz	Teatr Lalek „Pleciuga”	9 września 2000

Zdjęcia ze spektakli

Z Leszkiem Zalewskim w spektaklu Motyla miałem sen (1976)

Z Przemysławem Żychowskim

Radio

Tytuł słuchowiska	Autor	Reżyseria	Adaptacja radiowa	Rodzaj twórczości	Data pierwszej emisji
Co wielkość tworzy	wiersze różnych poetów	Leszek Zalewski		obsada aktorska	17 listopada 1972
Szczecińskie wiosny	wiersze różnych poetów	Julia Zyblewska	Ryszard Grabowski	obsada aktorska	29 maja 1975
Miasto nad Newą	wiersze różnych poetów	Julia Zyblewska	Halina Lizińczyk	obsada aktorska	6 listopada 1975
Motyla miałem sen...	Leszek Zalewski (scenariusz)	Leszek Zalewski		obsada aktorska	19 kwietnia 1976
Piękna nasza Polska cała	wiersze różnych poetów		Halina Lizińczyk	obsada aktorska	22 lipca 1976

Telewizja

Tytuł sztuki	Autor	Reżyseria	Realizacja telewizyjna	Postać	Data premiery
Bal u króla Lula	Zbigniew Poprawski	Zbigniew Poprawski	Andrzej Androchowicz	obsada aktorska	1976
Po tamtej stronie świec	Stanisław Grochowiak	Ryszard Bugajski	Ryszard Zawidowski	obsada aktorska	15 stycznia 1979
Przygody Pifa	Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan	Grażyna Wojtczak i Zbigniew Wilczyński			1981
Szopka krakowska	Stanisław i Tadeusz Estreicherowie	Bohdan Radkowski		Góralka	1981
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Włodzimierz Dobromilski	Bohdan Radkowski	Marianna; Paź	1985

Aktorka dzieciom

Nagrody i wyróżnienia

1972 – nagroda specjalna Ministra Kultury i Sztuki za role w spektaklu I zamieszanie w magiach wielkie na VII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie
1972 – III Nagroda Jury (nagroda zespołowa: Leszek Zalewski, Malwina Nowak) za spektakl I zamieszanie w magiach wielkie wg Jerzego Harasymowicza w reż. Leszka Zalewskiego (Teatr „13 Muz”) na VII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie
1976 – Nagroda Specjalna MKiS i I nagroda Komisji Artystycznej za walory poetyckie i inscenizację monodramu Motyla miałem sen na Festiwalu Małych Form Teatralnych w Szczecinie
1978 – Bursztynowy Pierścień za rolę Weronki w sztuce Baśń o zaklętym kaczorze Marii Kann w reż. Włodzimierza Dobromilskiego (Teatr Lalek „Pleciuga”)
1979 – nagroda zespołowa i indywidualna za rolę Góralki w spektaklu Szopka krakowska Stanisława i Tadeusza Estreicherów w reż. Bogdana Radkowskiego (Teatr Lalek „Pleciuga”) na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu
1980 – nagroda zespołowa i indywidualna za rolę Cwębała w spektaklu Kieszonkowe przygody na Festiwalu Teatrów Lalek w Wałbrzychu

Odznaczenia

1978 – Zasłużony Działacz Kultury
2013 – Srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Ciekawostki

Artystka była bohaterką jednego z odcinków cyklicznego programu Iwony Gacparskiej Chwila z Artystą (emisja 30 kwietnia 2016)

Bibliografia

Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
Robert Cieślak, Elżbieta Stelmaszczykowa, Pół wieku Teatru Lalek w Szczecinie. „Rusałka” – „Pleciuga” 1953-2003, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2004
Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009

Inne źródła

Fotografie ze zbiorów ZASP i Archiwum Teatru Lalek „Pleciuga” w Szczecinie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz