Grażyna Wojtczak
| Grażyna Wojtczak | |||
| aktorka-lalkarka | |||
| |||
| Data urodzenia | 12 kwietnia 1949 | ||
| Miejsce urodzenia | Stare Bogaczowice | ||
| Data śmierci | 3 marca 2018 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 29C-05-14) | ||
| Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Grażyna Wojtczak (1949-2018) – aktorka-lalkarka
Życiorys
Grażyna Wojtczak urodziła się 12 kwietnia 1949 roku w Starych Bogaczowicach w pow. wałbrzyskim. Zainteresowania teatrem wyniosła z domu. Jej matka reżyserowała w amatorskim teatrze lalek. Jej wujem był wybitny scenograf teatralny Mariusz Chwedczuk.
Początkowo wyjechała do Wrocławia, gdzie zamierzała studiować lalkarstwo w tamtejszej filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Później przeniosła się do łódzkiej „Filmówki”. Wkrótce związała się z Państwowym Teatrem Lalek w Wałbrzychu, gdzie w 1967 roku zadebiutowała w sztuce Klonowi bracia Andrzej Rettingera. W 1972 roku zdała eksternistyczny egzamin aktorski.
Od grudnia 1970 roku związana była ze Szczecinem. Do Teatru Lalek „Pleciuga” została zaangażowana przez ówczesnego dyrektora Krzysztofa Niesiołowskiego. Wielokrotnie była obsadzana w tytułowych rolach. Grała również w kilkunastu przedstawieniach telewizyjnych dla dzieci i dorosłych. Występowała w spektaklach teatralnych prezentowanych na festiwalach krajowych i zagranicznych. Doceniana przez widzów i krytyków, była laureatką wielu nagród indywidualnych i zespołowych. W kręgach teatralnych znana była jako Ciocia Mela.
Współpracowała z Teatrem „13 Muz”. M.in. z Leszkiem Zalewskim wzięła udział w spektaklach I zamieszanie w magiach wielkie (1972) wg Jerzego Harasymowicza oraz Motyla miałem sen - opowieść o Nykyforze Drowniaku (1976). Brała udział w warsztatach muzyczno-teatralnych „Operanek” w Operze na Zamku. W latach 1978-1983 współpracowała ze szczecińską Agencją Artystyczną. Jako recytatorka uczestniczyła w Szczecińskim Salonie Poezji (Zamek Książąt Pomorskich).
Podczas stanu wojennego czytała poezję Miłosza w stoczniowym radiowęźle. Przygotowała także spektakl o Grudniu 1970 roku, a także uczestniczyła na Cmentarzu Centralnym w kweście artystów na rzecz ofiar Grudnia 1970.
W 1999 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę, ale z teatrem nadal utrzymywała bliskie kontakty.
Aktywnie działała na rzecz dzieci specjalnej troski, współpracując ze szpitalami, fundacjami oraz domami dziecka. W latach latach 1999-2008 brała udział w akcji „Cała Polska czyta dzieciom”. W Teatrze Lalek „Pleciuga” prowadziła warsztaty teatralne dla dzieci z zakresu technik teatralnych i animacji, na których najmłodsi mieli okazję poznać zawód aktora, nauczyć się dykcji i intonacji głosu, a także przedstawiać scenki rozwijające wyobraźnię.
Od 1990 roku należała do Związku Artystów Scen Polskich. W ostatniej kadencji była przewodniczącą Oddziałowego Sądu Koleżeńskiego.
Jej mężem był znany szczeciński dziennikarz radiowy i telewizyjny Bogdan Wojtczak (1945-1993).
Zmarła 3 marca 2018 roku w Szczecinie. Została pochowana 9 marca na Cmentarzu Centralnym (kw. 29C-05-14)
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Forma twórczości | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sezamie, otwórz się | Irena Pikiel | Edward Doszla | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga" | 7 marca 1971 | |
| Herakles niezwyciężony | Melania Karwatowa, Jacek Jokiel | Krzysztof Niesiołowski | obsada aktorska | Hydra; Eros | Teatr Lalek „Pleciuga” | 16 października 1971 |
| Pięć małych pingwinów | Boris Apriłow | Leszek Zalewski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 20 stycznia 1972 | |
| Marcelianek Majster Klepka | Stefan Themerson | Krzysztof Niesiołowski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 15 kwietnia 1972 | |
| Ballada o niesłychanej wojnie kaszanej | Joanna Kulmowa | Krzysztof Niesiołowski | obsada aktorska | Król szwedzki, Pocztylion Grażyna | Teatr Lalek „Pleciuga” | 2 grudnia 1972 |
| Mój przyjaciel Trapcio | Wanda Rosik | Leszek Zalewski | obsada aktorska | Dodo | Teatr Lalek „Pleciuga” | 15 kwietnia 1973 |
| Przygody Tymoteusza Rymcimci | Jan Wilkowski | Edward Dobraczyński | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 30 grudnia 1973 | |
| O pięknej Pulcheryi i szpetnej Bestyi | Jan Ośnica | Zbigniew Poprawski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 24 marca 1974 | |
| Kopciuszek | Eugeniusz Szwarc | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 20 października 1974 | |
| Detektyw Lis prowadzi śledztwo | Gyula Urban | Andrzej Rettinger | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 1 grudnia 1974 | |
| Bal u króla Lula | Zbigniew Poprawski | Zbigniew Poprawski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 14 czerwca 1975 | |
| Kramik Mikołaja Gwiazdora | Natalia Gołębska | Zofia Miklińska | obsada aktorska | Rokita | Teatr Lalek „Pleciuga” | 20 grudnia 1975 |
| O Kasi, co gąski zgubiła | Maria Kownacka | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Kasia | Teatr Lalek „Pleciuga” | 11 grudnia 1976 |
| Konik Garbusek | Piotr Jerszow | Stanisław Ochmański | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 23 kwietnia 1977 | |
| Struga | Leonid Leonow | Władysław Tomasz Stecewicz | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 30 października 1977 | |
| Baśń o zaklętym Kaczorze | Maria Kann | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Weronka | Teatr Lalek „Pleciuga” | 26 grudnia 1977 |
| Królewna i echo | Vlasta Pospisilova | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 1 października 1978 | |
| Szopka krakowska | Stanisław i Tadeusz Estreicherowie | Bohdan Radkowski | obsada aktorska | Góralka | Teatr Lalek „Pleciuga” | 19 listopada 1978 |
| Złoty klucz (O chłopie, co wszystkich zwodził) | Jan Ośnica | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Kaśka | Teatr Lalek „Pleciuga” | 26 marca 1979 |
| Bajka o żołnierzu i śmierci | Jacek Jokiel | Jacek Jokiel | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 29 września 1979 | |
| Kaczka Działaczka | Zbigniew Poprawski | Jan Potiszil | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 19 kwietnia 1980 | |
| Przygody Pifa | Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan | Grażyna Wojtczak i Zbigniew Wilczyński | obsada aktorska | Pif | Teatr Lalek „Pleciuga” | 29 czerwca 1980 |
| Kieszonkowe przygody | Bułat Okudżawa | Wojciech Kobrzyński | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 14 marca 1981 | |
| Bułanek | Henryk Sapgir | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 27 marca 1982 | |
| Gamak - czyli beczka śpiewu | Andrzej Szymalski | Teresa Mróz-Jarząbek | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 27 czerwca 1982 | |
| Kopciuszek | Eugeniusz Szwarc | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 28 października 1984 | |
| Słowik | Joachim Knauth wg Hansa Christiana Andersena | Aleksiej Leliawski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 31 marca 1985 | |
| Mały Klaus i duży Klaus, czyli jak zdobyć korzec złota | Waldemar Żyszkiewicz | Maciej K. Tondera | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 4 maja 1986 | |
| Przygody małego lewka | Hana Doskočilova-Sekyrkovâ | Władysław Tomasz Stecewicz | obsada aktorska | Sunar | Teatr Lalek „Pleciuga” | 11 września 1986 |
| Kulawy kogucik | Rada Moskowa | Marina Goczeva | obsada aktorska | Kulawy Kogucik | Teatr Lalek „Pleciuga” | 21 listopada 1987 |
| W gościnie u hipopotama | Tina Hercberg, Paul Szenhof | Władysław Bogacz | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 26 czerwca 1988 | |
| Trzy bajki o smoku | Milada Masatowa | Matej Kopecky | obsada aktorska | Królewna | Teatr Lalek „Pleciuga” | 1 marca 1990 |
| Trzymaj się, Pietrek | Hanna Januszewska | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 14 września 1991 | |
| Wagary | Bogusław Kierc | Bogusław Kierc | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 27 marca 1992 | |
| Tygrysek i piraci | Hanna Januszewska | Włodzimierz Dobromilski | obsada aktorska | Teatr Lalek „Pleciuga” | 30 maja 1992 | |
| Świniopas | Jadwiga Żylińska wg Hansa Christiana Andersena | Krystyna Jakóbczyk | obsada aktorska | Dama dworu | Teatr Lalek „Pleciuga” | 17 października 1992 |
| Cudoki krakowskie, czyli Szopka po polsku | Bohdan Głuszczak | Bohdan Głuszczak | obsada aktorska | Anioł I; Kwiaciarka | Teatr Lalek „Pleciuga” | 4 grudnia 1993 |
| Buratino | Aleksy Szapiro | Aleksiej Leliawski | obsada aktorska | Malwina | Teatr Lalek „Pleciuga” | 17 września 1994 |
| Dwa serca, czyli zakochane instrumenty | Dariusz Kamiński | Dariusz Kamiński | obsada aktorska | Stare skrzypce; Mysz | Teatr Lalek „Pleciuga” | 11 lutego 1995 |
| Pan Twardowski | Waldemar Wolański | Waldemar Wolański | obsada aktorska | II Wiedźma | Teatr Lalek „Pleciuga” | 27 maja 1995 |
| Błękitny ptak | Maurice Maeterlinck | Bohdan Głuszczak | obsada aktorska | Babcia; Matka; Dziecko III | Teatr Lalek „Pleciuga” | 2 października 1998 |
| Chatka Puchatka | Alan Alexander Milne | Przemysław Żychowski | obsada aktorska | Kangurzyca z Maleństwem | Teatr Lalek „Pleciuga” | 5 marca 1999 |
| Kopciuszek | Eugeniusz Szwarc | Czesław Sieńko | obsada aktorska | Wróżka, Lokaj, Żołnierz | Teatr Lalek „Pleciuga” | 9 września 2000 |
Zdjęcia ze spektakli
Z Leszkiem Zalewskim w spektaklu Motyla miałem sen (1976)
Radio
| Tytuł słuchowiska | Autor | Reżyseria | Adaptacja radiowa | Rodzaj twórczości | Postać | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Co wielkość tworzy | wiersze różnych poetów | Leszek Zalewski | obsada aktorska | 17 listopada 1972 | ||
| Szczecińskie wiosny | wiersze różnych poetów | Julia Zyblewska | Ryszard Grabowski | obsada aktorska | 29 maja 1975 | |
| Miasto nad Newą | wiersze różnych poetów | Julia Zyblewska | Halina Lizińczyk | obsada aktorska | 6 listopada 1975 | |
| Motyla miałem sen... | Leszek Zalewski (scenariusz) | Leszek Zalewski | obsada aktorska | 19 kwietnia 1976 | ||
| Piękna nasza Polska cała | wiersze różnych poetów | Halina Lizińczyk | obsada aktorska | 22 lipca 1976 |
Telewizja
| Tytuł sztuki | Autor | Reżyseria | Realizacja telewizyjna | Postać | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Bal u króla Lula | Zbigniew Poprawski | Zbigniew Poprawski | Andrzej Androchowicz | obsada aktorska | 1976 |
| Po tamtej stronie świec | Stanisław Grochowiak | Ryszard Bugajski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 15 stycznia 1979 |
| Przygody Pifa | Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan | Grażyna Wojtczak i Zbigniew Wilczyński | 1981 | ||
| Szopka krakowska | Stanisław i Tadeusz Estreicherowie | Bohdan Radkowski | Góralka | 1981 | |
| Kopciuszek | Eugeniusz Szwarc | Włodzimierz Dobromilski | Bohdan Radkowski | Marianna; Paź | 1985 |
Aktorka dzieciom
Nagrody i wyróżnienia
- 1972 – nagroda specjalna Ministra Kultury i Sztuki za role w spektaklu I zamieszanie w magiach wielkie na VII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie
- 1972 – III Nagroda Jury (nagroda zespołowa: Leszek Zalewski, Malwina Nowak) za spektakl I zamieszanie w magiach wielkie wg Jerzego Harasymowicza w reż. Leszka Zalewskiego (Teatr „13 Muz”) na VII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie
- 1976 – Nagroda Specjalna MKiS i I nagroda Komisji Artystycznej za walory poetyckie i inscenizację monodramu Motyla miałem sen na Festiwalu Małych Form Teatralnych w Szczecinie
- 1978 – Bursztynowy Pierścień za rolę Weronki w sztuce Baśń o zaklętym kaczorze Marii Kann w reż. Włodzimierza Dobromilskiego (Teatr Lalek „Pleciuga”)
- 1979 – nagroda zespołowa i indywidualna za rolę Góralki w spektaklu Szopka krakowska Stanisława i Tadeusza Estreicherów w reż. Bogdana Radkowskiego (Teatr Lalek „Pleciuga”) na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu
- 1980 – nagroda zespołowa i indywidualna za rolę Cwębała w spektaklu Kieszonkowe przygody na Festiwalu Teatrów Lalek w Wałbrzychu
Odznaczenia
- 1978 – Zasłużony Działacz Kultury
- 2013 – Srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego
Ciekawostki
- Artystka była bohaterką jednego z odcinków cyklicznego programu Iwony Gacparskiej Chwila z Artystą (emisja 30 kwietnia 2016)
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
- Robert Cieślak, Elżbieta Stelmaszczykowa, Pół wieku Teatru Lalek w Szczecinie. „Rusałka” – „Pleciuga” 1953-2003, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2004
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
Inne
- Fotografie ze zbiorów ZASP i Archiwum Teatru Lalek „Pleciuga” w Szczecinie
