Jitka Stokalska

Jitka Stokalska
reżyser operowy i teatralny
Data urodzenia	29 grudnia 1939
Miejsce urodzenia	Pardubice (Czechosłowacja)
Narodowość	czeska

Jitka Stokalska (ur. 1939) – reżyser operowy i teatralny, pedagog

Życiorys

Jitka Stokalska (także Stokalska-Dzierżykraj) urodziła się 29 grudnia 1939 roku w Pardubicach w Czechosłowacji (obecnie Czechy). Studiowała na Wydziale Reżyserii Dramatu Wyższej Szkoły Teatralnej w Pradze.

Jeszcze podczas studiów przyjechała do Polski (1965) do Teatru Narodowego w Warszawie na staż do Kazimierza Dejmka. Wkrótce została jego asystentką przy realizacji Żywotu Józefa Mikołaja Reja. Pracowała w polskich teatrach dramatycznych, m.in. w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. W 1968 roku objęła stanowisko reżysera w Teatrze Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego we Wrocławiu.

Na początku lat 70. podjęła współpracę z Państwowymi Teatrami Dramatycznymi w Szczecinie. W 1971 roku w Teatrze Polskim wyreżyserowała polską prapremierę Dialogus de Passione w inscenizacji Kazimierza Dejmka z głośną kreacją Wacława Ulewicza w roli Judasza. W kolejnych latach zrealizowała 8 spektakli. W nowym stuleciu podjęła współpracę z Operą na Zamku. Pierwotną akcję wystawianych oper przenosiła w realia szczecińskie, uzyskując często zaskakujące i komiczne efekty. W 2012 roku przedstawienie Zemsty nietoperza Johanna Straussa w jej reżyserii uzyskało prestiżową nagrodę Bursztynowego Pierścienia w kategorii najlepszego spektaklu roku wystawionego na szczecińskich scenach. Dla rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie wyreżyserowała Tydzień jak tydzień Natalii Barańskiej (emisja: 8 listopada 1971).

W 1973 roku związała się z Warszawską Operą Kameralną, z której muzykami znała się jeszcze z okresu stażu w Teatrze Narodowym. W WOK zadebiutowała, reżyserując Don Pasquale Gaetano Donizettiego. Łącznie zrealizowała ponad 50 premier m.in. opery Józefa Haydna, George'a Fryderyka Haendla, Wolfganga Amadeusza Mozarta (fragmenty Uprowadzenia z seraju), Gioacchino Rossiniego (m.in. Włoszka w Algierze, Cyrulik Sewilski, Kopciuszek), Giovanniego Paisiello, Gaetano Donizettiego (Napój miłosny). Reżyserowała historyczne utwory polskie, m.in. Słowika, czyli Kasię z Hanką na wydaniu, Nędzę uszczęśliwioną i Tradycję dowcipem załatwioną Macieja Kamińskiego, a także Żółtą szlafmycę Kajetana Majera oraz Echo w lesie Józefa Elsnera. Osobną grupę utworów, których wystawienie przyniosło reżyserce największą satysfakcję, stanowiły kompozycje polskich twórców współczesnych - Z gwiazdą w cudobudzie (pastorałka mazowiecka) Augustyna Blocha i Pamiętnik wariata Bernardetty Matuszczak. W 2004 roku w Warszawskiej Operze Kameralnej zrealizowała światową premierę opery Leoša Janáčka Jenufa (pierwsza wersja, tzw. brneńska). Przedstawienia zrealizowane z WOK były prezentowane w wielu krajach Europy, w tym na festiwalach muzycznych w Brighton, Rennes, Getyndze, Turku, Taorminie, Madrycie. Większość z nich była wznawiana i wystawiana w różnych obsadach.

Często wystawia opery w językach narodowych. W 1999 roku na scenie Narodniho Divadla w Pradze zrealizowała operę Bohuslava Martinů Alexander Bis. W tym samym roku w Kamernej Operze w Belgradzie wyreżyserowała Il Signor Bruschino Giocchino Rossiniego. Pracowała także w Izraelu przy realizacji oper Cyrulik sewilski Giocchino Rossiniego i Don Pasquale Gaetano Donizettiego.

Reżyserka współpracuje także z krajowymi teatrami operowymi, m.in. z Operą Bałtycką.

Na potrzeby firmy płytowej „Polskie Nagrania” wyreżyserowała opery Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego (SX 1587) i Il Signor Bruschino Gioacchino Rossiniego (SX 2130-2131).

Od 1994 roku Jitka Stokalska wykłada aktorstwo operowe na Wydziale Wokalnym Akademii Muzycznej (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) w Warszawie. Współpracuje także z Zakładem Tańca tej uczelni.

Teatr (Szczecin)

Tytuł	Autor/autor libretta	Kompozytor/opracowanie muz.	Reżyseria	Forma twórczości	Teatr	Data premiery
Dialogus de Passione abo Żałosna Tragedyja o Męce Jezusa	Anonim	Stefan Sutkowski (oprac. muz.) na motywach dawnych polskich pieśni i tańców	Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	28 marca 1971
Rewizor	Mikołaj Gogol	Stefan Sutkowski (oprac. muz.)	Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	26 września 1971
Dundo Maroje albo Rzymska kurtyzana	Marin Drżić	Stefan Sutkowski (oprac. muz.)	Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	11 listopada 1971
Pelikan	August Strindberg		Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	16 czerwca 1972
Kopciuszek	Stanisław Płonka-Fiszer		Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	24 września 1972
Pętla dla dwóch	Ivan Bukovčan		Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	2 grudnia 1972
Apokryfy	Milan Uhde		Jitka Stokalska	reżyseria	Teatr „13 Muz”	11 grudnia 1972
Don Carlos	Fryderyk Schiller		Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	1 grudnia 1973
Awantura w Chioggi	Carlo Goldoni		Jitka Stokalska	reżyseria	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	10 marca 1974
Pamiętnik wariata (monodram)	Mikołaj Gogol		Jitka Stokalska	reżyseria	Teatr Krypta	3 maja 1974
Zemsta nietoperza	Karl Haffner, Richard Genèe wg sztuki Das Gefängnis Rodericha Benedixa i wodewilu La Réveillon Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy'ego	Johann Strauss (syn)	Jitka Stokalska	reżyseria	Opera na Zamku	9 marca 2012
Robinson Crusoe	Eugène Cormon, Hector Crémieux	Jacques Offenbach	Martin Otava (Czechy)	przekład	Opera na Zamku	22 czerwca 2013
Napój miłosny	Felice Romani	Gaetano Donizetti	Jitka Stokalska	reżyseria	Opera na Zamku	14 lutego 2014

Radio

Tytuł	Autor	Reżyseria	Adaptacja radiowa	Data pierwszej emisji
Tydzień jak tydzień	Natalia Barańska	Jitka Stokalska	Teresa Worono	8 listopada 1971

Nagrody i wyróżnienia

• 2012 – Bursztynowy Pierścień dla spektaklu Zemsta nietoperza Johanna Straussa syna (Opera na Zamku) w reż. Jitki Stokalskiej

Odznaczenia

• 2012 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej

Ciekawostki

• W 2002 roku Jitka Stokalska wystąpiła w biograficznym filmie Dejmek, zrealizowanym przez Ignacego Szczepańskiego dla Programu 2 Telewizji Polskiej

Bibliografia

• Co słychać? Mówi Jitka Stokalska, „Ruch Muzyczny” 1988 nr 19, s. 2
• Jan Stanisław Witkiewicz, Leksykon operowy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2000

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz