Jitka Stokalska
| Jitka Stokalska | |||
| reżyser operowy i teatralny | |||
| |||
| Data urodzenia | 29 grudnia 1939 | ||
| Miejsce urodzenia | Pardubice (Czechosłowacja) | ||
| Narodowość | czeska | ||
Jitka Stokalska (ur. 1939) – reżyser operowy i teatralny, pedagog
Życiorys
Jitka Stokalska (także Stokalska-Dzierżykraj) urodziła się 29 grudnia 1939 roku w Pardubicach w Czechosłowacji (obecnie Czechy). Studiowała na Wydziale Reżyserii Dramatu Wyższej Szkoły Teatralnej w Pradze.
Jeszcze podczas studiów przyjechała do Polski (1965) do Teatru Narodowego w Warszawie na staż do Kazimierza Dejmka. Wkrótce została jego asystentką przy realizacji Żywotu Józefa Mikołaja Reja. Pracowała w polskich teatrach dramatycznych, m.in. w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. W 1968 roku objęła stanowisko reżysera w Teatrze Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego we Wrocławiu.
Na początku lat 70. podjęła współpracę z Państwowymi Teatrami Dramatycznymi w Szczecinie. W 1971 roku w Teatrze Polskim wyreżyserowała polską prapremierę Dialogus de Passione w inscenizacji Kazimierza Dejmka z głośną kreacją Wacława Ulewicza w roli Judasza. W kolejnych latach zrealizowała 8 spektakli. W nowym stuleciu podjęła współpracę z Operą na Zamku. Pierwotną akcję wystawianych oper przenosiła w realia szczecińskie, uzyskując często zaskakujące i komiczne efekty. W 2012 roku przedstawienie Zemsty nietoperza Johanna Straussa w jej reżyserii uzyskało prestiżową nagrodę Bursztynowego Pierścienia w kategorii najlepszego spektaklu roku wystawionego na szczecińskich scenach. Dla rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie wyreżyserowała Tydzień jak tydzień Natalii Barańskiej (emisja: 8 listopada 1971).
W 1973 roku związała się z Warszawską Operą Kameralną, z której muzykami znała się jeszcze z okresu stażu w Teatrze Narodowym. W WOK zadebiutowała, reżyserując Don Pasquale Gaetano Donizettiego. Łącznie zrealizowała ponad 50 premier m.in. opery Józefa Haydna, George'a Fryderyka Haendla, Wolfganga Amadeusza Mozarta (fragmenty Uprowadzenia z seraju), Gioacchino Rossiniego (m.in. Włoszka w Algierze, Cyrulik Sewilski, Kopciuszek), Giovanniego Paisiello, Gaetano Donizettiego (Napój miłosny). Reżyserowała historyczne utwory polskie, m.in. Słowika, czyli Kasię z Hanką na wydaniu, Nędzę uszczęśliwioną i Tradycję dowcipem załatwioną Macieja Kamińskiego, a także Żółtą szlafmycę Kajetana Majera oraz Echo w lesie Józefa Elsnera. Osobną grupę utworów, których wystawienie przyniosło reżyserce największą satysfakcję, stanowiły kompozycje polskich twórców współczesnych - Z gwiazdą w cudobudzie (pastorałka mazowiecka) Augustyna Blocha i Pamiętnik wariata Bernardetty Matuszczak. W 2004 roku w Warszawskiej Operze Kameralnej zrealizowała światową premierę opery Leoša Janáčka Jenufa (pierwsza wersja, tzw. brneńska). Przedstawienia zrealizowane z WOK były prezentowane w wielu krajach Europy, w tym na festiwalach muzycznych w Brighton, Rennes, Getyndze, Turku, Taorminie, Madrycie. Większość z nich była wznawiana i wystawiana w różnych obsadach.
Często wystawia opery w językach narodowych. W 1999 roku na scenie Narodniho Divadla w Pradze zrealizowała operę Bohuslava Martinů Alexander Bis. W tym samym roku w Kamernej Operze w Belgradzie wyreżyserowała Il Signor Bruschino Giocchino Rossiniego. Pracowała także w Izraelu przy realizacji oper Cyrulik sewilski Giocchino Rossiniego i Don Pasquale Gaetano Donizettiego.
Reżyserka współpracuje także z krajowymi teatrami operowymi, m.in. z Operą Bałtycką.
Na potrzeby firmy płytowej „Polskie Nagrania” wyreżyserowała opery Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego (SX 1587) i Il Signor Bruschino Gioacchino Rossiniego (SX 2130-2131).
Od 1994 roku Jitka Stokalska wykłada aktorstwo operowe na Wydziale Wokalnym Akademii Muzycznej (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) w Warszawie. Współpracuje także z Zakładem Tańca tej uczelni.
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Autor/autor libretta | Kompozytor/opracowanie muz. | Reżyseria | Forma twórczości | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dialogus de Passione abo Żałosna Tragedyja o Męce Jezusa | Anonim | Stefan Sutkowski (oprac. muz.) na motywach dawnych polskich pieśni i tańców | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 marca 1971 |
| Rewizor | Mikołaj Gogol | Stefan Sutkowski (oprac. muz.) | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 26 września 1971 |
| Dundo Maroje albo Rzymska kurtyzana | Marin Drżić | Stefan Sutkowski (oprac. muz.) | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 11 listopada 1971 |
| Pelikan | August Strindberg | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 czerwca 1972 | |
| Kopciuszek | Stanisław Płonka-Fiszer | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 września 1972 | |
| Pętla dla dwóch | Ivan Bukovčan | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 2 grudnia 1972 | |
| Apokryfy | Milan Uhde | Jitka Stokalska | reżyseria | Teatr „13 Muz” | 11 grudnia 1972 | |
| Don Carlos | Fryderyk Schiller | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 grudnia 1973 | |
| Awantura w Chioggi | Carlo Goldoni | Jitka Stokalska | reżyseria | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 marca 1974 | |
| Pamiętnik wariata (monodram) | Mikołaj Gogol | Jitka Stokalska | reżyseria | Teatr Krypta | 3 maja 1974 | |
| Zemsta nietoperza | Karl Haffner, Richard Genèe wg sztuki Das Gefängnis Rodericha Benedixa i wodewilu La Réveillon Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy'ego | Johann Strauss (syn) | Jitka Stokalska | reżyseria | Opera na Zamku | 9 marca 2012 |
| Robinson Crusoe | Eugène Cormon, Hector Crémieux | Jacques Offenbach | Martin Otava (Czechy) | przekład | Opera na Zamku | 22 czerwca 2013 |
| Napój miłosny | Felice Romani | Gaetano Donizetti | Jitka Stokalska | reżyseria | Opera na Zamku | 14 lutego 2014 |
Radio
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Adaptacja radiowa | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|
| Tydzień jak tydzień | Natalia Barańska | Jitka Stokalska | Teresa Worono | 8 listopada 1971 |
Nagrody i wyróżnienia
- 2012 – Bursztynowy Pierścień dla spektaklu Zemsta nietoperza Johanna Straussa syna (Opera na Zamku) w reż. Jitki Stokalskiej
Odznaczenia
- 2012 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- 2018 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Ciekawostki
- W 2002 roku Jitka Stokalska wystąpiła w biograficznym filmie Dejmek, zrealizowanym przez Ignacego Szczepańskiego dla Programu 2 Telewizji Polskiej
Bibliografia
- Co słychać? Mówi Jitka Stokalska, „Ruch Muzyczny” 1988 nr 19, s. 2
- Jan Stanisław Witkiewicz, Leksykon operowy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2000
