Pałac (Zielin, powiat gryfiński)

Pałac w Zielinie
Nazwa niemiecka	Sellin
Lokalizacja	Zielin
Projektant	nieznany
Data budowy	1780 r., przeb. 1907 r.

Pałac w Zielinie (niem. Sellin, gmina Mieszkowice)

Wieś

Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1334 roku z rejestru księcia Ludwika, w którym występowała jako lenno 3 braci Wagenschuetzenów posiadających 50 łanów. W 1335 roku właścicielami wsi byli Henning i Maciej von Jagowie oraz Klaus, Henning i Arnd von Uchtenhagenowie. W późniejszych latach wieś należała do Nycolae von Wittego i rodziny von Wedlów.

Od XIV wieku do 1765 roku właścicielem wsi była rodzina von der Marwitzów. W 1455 roku jej właścicielem był Gerd (Georg) von der Marwitz. W XVI wieku we wsi istniały dwa majątki rycerskie. Pierwszy majątek należał do Petera von der Marwitza. W 1692 właścicielem tego majątku był Curt Hildebrand von der Marwitz.

Po wojnie trzydziestoletniej doszło do rozdrobnienia ziem i własności. W 1718 roku we wsi było 13 gospodarstw chłopskich i 11 zagrodniczych. Ostatnim przedstawicielem rodu von der Marwitzów był Georg Friedrich.

W latach 1765–1795 właścicielem majątku był major von Levetzow. W 1795 roku został nim starosta powiatu chojeńskiego – Karl Christoph Gottlob von Knoebelsdorf, który od 1825 roku był wielkim koniuszym królewskim w Berlinie. Majątek został kupiony za 90 000 talarów.

W 1846 roku właścicielem wsi została pochodząca z Saksonii rodzina von Lüttichaów. Majątek obejmował wtedy 6 679 mórg ziemi, łącznie z folwarkami Kiwity (Kiewitt), Nowiny i Starzyn.

W 1906 roku właścicielem majątku (pałacu) był Carl Herrmann, a następnym dr Schmidt z Dortmundu. W 1907 roku majątek obejmował 1 799 ha ziemi i gorzelnię. Kolejnym jego właścicielem był pułkownik Karl von Rohr z Gądna. W 1919 roku dokonano parcelacji majątku między mieszkańców wsi, którzy w tym celu założyli towarzystwo rolnicze "Eigene Scholle" ("Własna Rola").

W latach 20. XX wieku właścicielem majątku był hrabia Gerd Finck von Finckenstein, który przekazał pałac na rzecz państwa. Urządzono w nim szkołę rolniczą dla dziewcząt działającą pod patronatem organizacji "Arbeitsdienst". W 1929 roku we wsi było 4 posiadaczy dóbr ziemskich: Schmitz (właściciel pałacu), Beyersdorf, Koppe i Koenow. W 1939 roku we wsi było 805 mieszkańców.

Dwór

We wsi znajduje się pałac o powierzchni 800 m² zbudowany w 1780 roku na piwnicach dawnego dworu z XVII wieku. W 1907 roku do obiektu została dobudowana drewniana weranda. Jest to budynek dwukondygnacyjny, z wysuniętym ryzalitem, dziewięcioosiową elewacją frontową i ogrodową, kryty dachem kopertowym. Pierwotnie był zbudowany w duchu baroku, po remoncie i przystosowaniu do obecnie funkcjonującej w nim Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II został pozbawiony cech stylowych. Nie zachowało się historyczne wyposażenie wnętrza.

W sąsiedztwie znajdują się zdewaloryzowane zabudowania folwarczne oraz zadbany park dworski z XVIII wieku o powierzchni 19 ha, ze stawem, z bogatym starodrzewem złożonym m.in. z wejmutki, żywotnika wschodniego oraz kasztanowców, wiązów, lip i klonów.

Obiekt dostępny.

Bibliografia

Karty ewidencyjne zabytków architektury i budownictwa - Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie

Autor opracowania: Maciej Burdzy