Ryszard Markow

	Ryszard Markow
	archiwista, animator kultury, dyrektor teatrów
Data urodzenia	21 września 1950
Miejsce urodzenia	Szczecin

Ryszard Markow (ur. 1950) – archiwista, publicysta, animator i menadżer kultury, dyrektor teatrów

Życiorys

Ryszard Markow urodził się 21 września 1950 roku w Szczecinie. Tu w latach 1957-1964 uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 19, a następnie do V Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Absolwent II Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących im. Bohaterów Forsowania Odry w Szczecinie (1975) oraz Studium Oświaty i Kultury Dorosłych w Warszawie - Wojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu (1979).

W latach 1976-1979 pracował jako archiwista w Urzędzie Wojewódzkim w Szczecinie. W tym samym czasie współpracował z zespołem statystów Teatru Współczesnego. Później kierował Klubem „Kierunki” i „Galerią na Mariackiej” szczecińskiego oddziału Stowarzyszenia „PAX” (1979-1984).

W latach 1980-1991 był zatrudniony w Teatrze Polskim w Szczecinie, początkowo jako archiwista (1980-1989), później jako konsultant literacki (1989-1990), a następnie jako wicedyrektor teatru (1990-1991). W kwietniu 1986 roku wspólnie z aktorką tego teatru, Marią Bakką, w studiu przyzakładowej rozgłośni radiowej Stoczni „Gryfia” nagrał montaż poetycko-muzyczny Stworzę dla was obraz nowy, oparty na tekstach Tadeusza Różewicza i Ryszarda Liskowackiego. Program ten został wyemitowany 25 kwietnia w ramach wspólnych obchodów 41 rocznicy wyzwolenia Szczecina i święta pierwszomajowego.

W latach 1991-1992 był zastępcą dyrektora ds. administracyjnych Filharmonii Szczecińskiej. Od 1984 roku związany był też ze sceną muzyczną Szczecina. Pracował jako archiwista w Teatrze Muzycznym (1984-1986) i w Operze i Operetce (1987-1989). W latach 1992-2005, za dyrekcji Warcisława Kunca, był zastępcą dyrektora Opery i Operetki, przemianowanej w 2000 roku Operę na Zamku. Sporadycznie występował na tej scenie jako aktor.

W 2005 roku był kierownikiem administracyjno-technicznym Zespołu Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego w Szczecinie. W tym czasie wraz z Danutą Rodziewicz, ówczesną dyrektor ZSM, opracował program modernizacji i rewaloryzacji zabytkowego Pałacu Velthusena będącego siedzibą Szkoły, przeprowadził procedury i uzgodnienia przedprojektowe oraz pozyskał środki na rozpoczęcie prac projektowych.

Przez dwa lata i osiem miesięcy był zastępcą dyrektora w Teatrze Rozrywki w Chorzowie (2006-2008), gdzie m.in. nadzorował przebudowę obiektu. Ta oryginalna architektonicznie przebudowa została kilkakrotnie nagrodzona, m.in. Nagrodą Marszałka Województwa Śląskiego w kategorii Modernizacja Roku w 10. edycji konkursu „Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego 2009”.

W latach 2008-2009 w Szczecinie był pełnomocnikiem dyrektora ds. przygotowania projektu przebudowy Opery na Zamku. Za jego kadencji opracowano projekty budowlane i wykonawcze gruntownej przebudowy południowego skrzydła Zamku Książąt Pomorskich, w którym mieści się teatr operowy. W związku z nieuzasadnionymi zarzutami niegospodarności, które przedstawiono ówczesnemu dyrektorowi Opery na Zamku Warcisławowi Kuncowi, zrezygnował ze stanowiska i wyjechał do Poznania.

Tu przez trzy sezony (2009-2012), za dyrekcji Michała Znanieckiego, był pierwszym zastępcą dyrektora Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki. Tam zaangażował się w remont placówki. W tym czasie przeprowadzono modernizację technologiczną i funkcjonalną oraz renowację zabytkowych wnętrz i wyposażenia widowni oraz pozostałych pomieszczeń dla publiczności stuletniego gmachu poznańskiej opery.

W latach 2013-2016, za dyrekcji Andrzeja Domalika, był zastępcą dyrektora ds. administracyjno-technicznych Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie, a w sezonie 2016/2017 pełnił obowiązki dyrektora tej instytucji.

Jest autorem artykułów i publikacji dotyczących życia kulturalnego Szczecina, przede wszystkim dokumentujących życie teatralne miasta. Organizował wystawy poświęcone szczecińskim twórcom teatralnym, m.in. Zbigniewowi Lubasowi, Sylwestrowi Czosnowskiemu i Bronisławowi Skąpskiemu, oraz kierowanym przez nich teatrom. Współorganizował międzynarodowe konferencje „Teatry w Europie”: „Organizacja, finansowanie i współpraca transgraniczna” (Szczecin 2002) oraz „Teatr, otoczenie społeczne, prawne i finansowe” (Międzyzdroje 2004).

Jako korespondent współpracował ze „Słowem Powszechnym” oraz z tygodnikami „Kierunki” i „WTK”. Jest autorem kilkuset haseł z zakresu szeroko pojętej kultury w Encyklopedii Szczecina (2 tomy + 3 suplementy), wydanej w latach 1999-2010 pod redakcją prof. Tadeusza Białeckiego (drugie wydanie 2015).

Należy do wielu stowarzyszeń i organizacji, pełnił również wiele funkcji społecznych. W latach 1984-1988 był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinie i wiceprzewodniczącym Komisji Oświaty i Kultury. W latach 1982-2003 był członkiem Zarządu Oddziału Okręgowego Towarzystwa Kultury Teatralnej oraz członkiem Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Szczecina (1984-2005). W latach 1983-1993 był członkiem Stowarzyszenia „PAX”, działał w Komitecie Pamięci o Pionierach Szczecińskiej Kultury. W latach 90. został przewodniczącym Rady Fundacji Kultury i Sportu „Prawobrzeże” (1995-2004) oraz członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Dąb” w Szczecinie (1998-2006).

Jest członkiem Stowarzyszenia na rzecz Cmentarza Centralnego, długoletnim członkiem Stowarzyszenia Archiwistów Polskich Oddział w Szczecinie.

Jest członkiem-założycielem (1993), a w latach 2002-2017 był wiceprezesem Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów.

Ma troje dzieci: Sylwestra, Witolda i Urszulę.

Z Maria Bakką w studiu SSR „Gryfia” podczas realizacji montażu poetycko-muzycznego Stworzę dla was obraz nowy (1986) - fot. Jan Cieślukowski

Ważniejsze publikacje i artykuły

1980 – Teatr Mały w Szczecinie (1945-1948), „Przegląd Zachodniopomorski” 1980 t. 24 nr 1, s. 165-179
1980 – Teatry oświatowe w Szczecinie 1946-1949 (z Bogdanem Frankiewiczem), Stowarzyszenie PAX, Szczecin
1982 – Prywatny Teatr Polski Bronisława Skąpskiego w Szczecinie 1946 „Przegląd Zachodniopomorski” 1982 nr 3/4
1983 – „Police” - fabryka (nie)urodzaju, „Kierunki” 1983 nr 6, s. 3
1983 – Czy skazać na zapomnienie?, „Morze i Ziemia” 1983 nr 18, s. 6-7
1983 – Szczecińska Melpomena na sublokatorce (1), „Morze i Ziemia” 1983 nr 29, s. 11
1983 – Szczecińska Melpomena na sublokatorce (2), „Morze i Ziemia” 1983 nr 30, s. 12
1983 – Porozumienie Muzeum Narodowego w Szczecinie z Kurią Szczecińsko-Kamieńską. Zabytkowe rzeźby dla bazyliki katedralnej pw. Św. Jakuba Apostoła, „Słowo Powszechne” 1983 nr 128, s. 7
1983 – Niewidomi żyją wśród nas. Wystawa w OW Stow. PAX w Szczecinie, „Słowo Powszechne” 1983 nr 134, s. 5
1983 – XX Zjazd Społecznych Opiekunów Zabytków Ziemi Szczecińskiej. Ratują co stare i piękne, „Słowo Powszechne” 1983 nr 203, s. 7
1983 – Wystawa plakatu w Szczecinie. Sztuki Karola Wojtyły, „Słowo Powszechne” 1983 nr 232, s. 7
1983 – Mistrz po pięciu latach. Gmina Golczewo, „Słowo Powszechne” 1983 nr 249, s. 9
1984 – Wspomnienie o Zbigniewie Lubasie, „Spojrzenia” nr 9 dodatek do „Głosu Szczecińskiego” z 3 maja 1984
1985 – Przed premierą w Teatrze Polskim. „Lekarz mimo woli”, „Głos Szczeciński” 1985 nr 161, s. 3
1985 – Zdzisław Sośnicki, 40 lat teatrów dramatycznych Szczecina (opracowanie części dokumentacyjnej Ryszard Markow i Elwira Rewcio), KAW, Szczecin
1985 – Teatr Czosnowskiego. Lwów - Szczecin 1945-1948 (Przewodnik po wystawie), Stowarzyszenie PAX, Szczecin
1986 – Teatr Sylwestra Czosnowskiego. Lwów - Szczecin 1945-1948 cz. I-V, „Przegląd Zachodniopomorski” 1986 nr 2, 1988 nr 1-2, 1991 nr 3-4
1986 – Pionierskie lata kultury szczecińskiej (praca zbiorowa pod red. Kazimierza Kozłowskiego), Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin
1986 – Dwa teatry i ten trzeci, „Kierunki” 1986 nr 15, s. 13
1987 – Mikado humoru; Pierwszy teatr [w:] Ku Słońcu 125 – Księga z Miasta Umarłych (praca zbiorowa pod red. Mariusza Czarnieckiego), Wydawnictwo Glob, Szczecin
1988 – Życie muzyczne Szczecina w latach 1945-1950 (katalog wystawy), Stowarzyszenie PAX, Szczecin
1988 – Cmentarz Centralny w Szczecinie. Komitet Pamięci o Pionierach Szczecińskiej Kultury (redakcja), KAW, Szczecin
1989 – Szczeciński Teatr Lalek „Rusałka” 1953-1955. Wystawa wspomnieniowa, (Przewodnik po wystawie), Stowarzyszenie PAX, Szczecin
1994 – Kazik. Kazimierz Krzanowski, „Kronika Szczecina 1992-1993”, s. 142-144
1994 – Wystawa zorganizowana z okazji XXIX Ogólnopolskiego Przeglądu Teatrów Małych Form (katalog)
2002 – Polskie sceny w okresie pionierskim (1945-1948 [w:] Szczecin teatralny cz. I – Twórcy, przedstawienia, festiwale (pr. zbiorowa pod red. Leokadii Kaczyńskiej), Uniwersytet Szczeciński (Materiały, konferencje nr 66), Szczecin, s. 39-64
2002 – Teatr telewizji w Szczecinie (komunikat) [w:] Szczecin teatralny cz. I – Twórcy, przedstawienia, festiwale (pr. zbiorowa pod red. Leokadii Kaczyńskiej), Uniwersytet Szczeciński (Materiały, konferencje nr 66), Szczecin, s. 527-532
2015 – Małe sceny wielkiego Zamku – Teatr Krypta i Piwnica przy Krypcie (współaut. Artur Daniel Liskowacki), Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
2016 – Bronisław Skąpski (1886-1947), „Kronika Szczecina 2015-2016”, s. 215-218

Katalog wystawy (1980)
(1985)
Katalog wystawy (1985)
(1987)

(1988)
Katalog wystawy (1988)
Okładka przewodnika po wystawie wspomnieniowej (1989)
Katalog wystawy (1994)

Katalog wystawy (1994)
(2002)
(2015)

Teatr (Szczecin)

Tytuł	Muzyka	Autor/Libretto	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Skrzypek na dachu	Jerry Bock	Joseph Stein	Artur Hofman	obsada aktorska	Żebrak	Opera i Operetka	6 maja 1994
O krasnoludkach i sierotce Marysi	Janusz Stalmierski	Henryk Banasiewicz wg baśni Marii Konopnickiej	Artur Hofman	obsada aktorska	Koszałek Opałek	Opera i Operetka	11 maja 1997

Nagrody i wyróżnienia

2011 – dyplom Stowarzyszenia Archiwistów Polskich (SAP) Oddział w Szczecinie z podziękowaniem za długoletnią współpracę

Odznaczenia

1984 – Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Archiwistyki”
1985 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
1987 – Srebrny Krzyż Zasługi
1998 – Złoty Krzyż Zasługi
2002 – Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego”
2008 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Bibliografia

Encyklopedia Szczecina Suplement 1 (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Tadeusz Zwilnian-Grabowski), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003
Ewa Podgajna, Szczeciński Zamek bez sali ślubów, „Gazeta Wyborcza - Szczecin” (online) nr 84 z dn. 9 kwietnia 2009)

Inne źródła

Informacje uzyskane od Ryszarda Markowa

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz